Page 257 - Electrician - 1st Year - TT - Punjabi
P. 257
• ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਧਾਰਨ ਵਨਰਮਾਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਜ਼ਿੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਨੁਕਸਾਨ
• ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਉਦਯੋਵਗਕ ਗਰਹੇਡ ਦੋਿਾਂ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਿਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ • ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਹਸਟਰੇਵਸਸ, ਿਾਰੰਿਾਰਤਾ ਤਿਦੀਲੀਆਂ, ਤਰੰਗ-ਰੂਪ ਅਤੇ
ਤਸੱਲੀਿਖਸ਼ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਪੱਧਰ ਹਨ। ਅਿਾਰਾ ਚੁੰਿਕੀ ਖੇਤਰਾਂ ਕਾਰਨ ਗਲਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
• ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ 240° ਨੂੰ ਕਿਰ ਕਰਨ ਿਾਲੇ ਸਕੇਲ ਹਨ। • ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗੈਰ-ਯੂਨੀਫਾਰਮ ਸਕੇਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਵਕ, ਘੱਟ
ਜਾਂ ਘੱਟ ਇਕਸਾਰ ਸਕੇਲ ਪਰਹਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਨਰਮਾਣ ਵਡਜ਼ਾਈਨ
ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਡਾਇਨਾਮੋਮੀਟ੍ ਭਕਸਮ ਦਾ ਯੰਤ੍ (Dynamometer type instrument)
ਉਦੇਸ਼ : ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਿੋਗੇ
• ਡਾਇਨਾਮੋਮੀਟ੍ ਭਕਸਮ ਦੇ ਯੰਤ੍ ਦਾ ਭਸਿਾਂਤ ਦੱਸੋ
• ਡਾਇਨਾਮੋਮੀਟ੍ ਭਕਸਮ ਦੇ ਯੰਤ੍ਾਂ ਦੀ ਉਸਾ੍ੀ, ਅਤੇ ਕੰਮ ਕ੍ਨ ਦਾ ਵ੍ਣਨ ਕ੍ੋ
• ਇੱਕ ਵੋਲਟਮੀਟ੍, ਐਮਮੀਟ੍ ਅਤੇ ਵਾਟਮੀਟ੍ ਦੇ ਤੌ੍ ਤੇ ਵ੍ਤੇ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਡਾਇਨਾਮੋਮੀਟ੍ ਯੰਤ੍ ਦੇ ਅੰਦ੍ੂਨੀ ਕਨੈਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਭਵਆਭਿਆ ਕ੍ੋ
• ਡਾਇਨਾਮੋਮੀਟ੍ ਯੰਤ੍ਾਂ ਦੀ ਵ੍ਤੋਂ ਕ੍ਨ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੱਸੋ। ਇਲੈਕਟ੍ਰੋ-ਡਾਇਨਾਭਮਕ ਜਾਂ ਡਾਇਨਾਮੋ-ਮੀਟ੍ ਭਕਸਮ ਦੇ ਯੰਤ੍
ਕੰਮ ਕ੍ਨ ਦਾ ਭਸਿਾਂਤ: ਇਹਸਾਧਨ ਡੀਸੀ ਮੋਟਰ ਦੇ ਵਸਧਾਂਤ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸਵਿਰ ਕੋਇਲ F ਅਤੇ F ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਅਤੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ (ਵਚੱਤਰ
ਹੈ। ਭਾਿ, ਜਦੋਂ ਿੀ ਇੱਕ ਕਰੰਟ-ਲੈਣ ਿਾਲੇ ਕੰਡਕਟਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੁੰਿਕੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 2)। ਏਸੀ ਸਰਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਿਰਤੇ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਏਅਰ ਕੋਰ ਸੈਕਸ਼ਨ ਵਹਸਟਰੇਵਸਸ
ਰੱਵਖਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਿਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੰਡਕਟਰ ਨੂੰ ਗੰਨਮੈਗਨੈਵਟਕ ਪਰਹਭਾਿਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ ‘M’ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਵਪੰਡਲ ‘S’ ‘ਤੇ ਮਾਊਂਟ
ਫੀਲਡ ਤੋਂ ਦੂਰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਡਾਇਨਾਮੋਮੀਟਰ ਯੰਤਰ ਵਿੱਚ, ਚੁੰਿਕੀ ਖੇਤਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵਪੰਡਲ ਗਵਹਵਣਆਂ ਿਾਲੇ ਿੇਅਵਰੰਗਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਏਅਰ
ਇੱਕ ਇਲੈਕਟਰਹੋਮੇਟ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਵਜਸਨੂੰ ਸਵਿਰ ਕੋਇਲ ਵਕਹਾ ਗੈਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਸੁਤੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਆਇੰਟਰ `P’ ਸਵਪੰਡਲ ਦੇ ਇੱਕ ਵਸਰੇ ਨਾਲ ਜੁਵੜਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵਪੰਡਲ
ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਾਂ ਸਵਿਰ ਕੋਇਲ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ, ਵਸਰੇ ਨੂੰ ਗਰਹੈਜੂਏਵਟਡ ਸਕੇਲ `G S’ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਿਣਾਇਆ ਵਗਆ ਹੈ।
ਇੱਕ ਅਨੁਪਾਤਕ ਕਰੰਟ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। AC ਅਤੇ DC ਦੋਿਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਯੰਤਰ ਦਾ ਵਨਯੰਤਰਣ ਕਰਨ ਿਾਲਾ ਟਾਰਕ ਸਵਪੰਡਲ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਦੋ ਫਾਸਫੋਰ-ਕਾਂਸੀ ਸਵਪਰਹੰਗਸ
ਸੰਚਾਲਨ ਇਸ ਤੱਿ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੰਭਿ ਹੈ ਵਕ ਜਦੋਂ ਿੀ AC ਵਿੱਚ ਕਰੰਟ ਵਰਿਰਸ ‘C’ ਦੁਆਰਾ ਪਰਹਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਗੇ ਸਪਵਰੰਗਾਂ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ ਤੋਂ
ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਵਿਰ ਕੋਇਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਹਿਾਹ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ ਮੌਜੂਦਾ `ਇਨ’ ਅਤੇ `ਆਊਟ’ ਦੀ ਆਵਗਆ ਦੇਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਿਾਲੇ ਪਰਹਿਾਹ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਿੀ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਉਲਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ
ਿਜੋਂ ਟਾਰਕ ਦੀ ਇੱਕੋ ਵਦਸ਼ਾ।
ਉਸਾਰੀ:ਯੰਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਪਰਹਿੰਧ ਵਚੱਤਰ 1 ਵਿੱਚ ਵਦਖਾਇਆ ਵਗਆ ਹੈ। ਮੁੱਖ
ਚੁੰਿਕੀ ਖੇਤਰ ਸਵਿਰ/ਸਟੇਸ਼ਨਰੀ ਕੋਇਲ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ
ਕੋਇਲ ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਿੰਵਡਆ ਵਗਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਨ
ਫੀਲਡ ਵਦੱਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ
ਰੱਵਖਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਕੰਮ ਕਰਨਾ:ਵਜਿੇਂ ਵਕ ਵਚੱਤਰ 3 ਵਿੱਚ ਵਦਖਾਇਆ ਵਗਆ ਹੈ, ਸਵਿਰ ਕੋਇਲ ਵਿੱਚੋਂ
ਲੰਘਣ ਿਾਲੇ ਕਰੰਟ ਨੂੰ IF ਹੋਣ ਵਦਓ, ਅਤੇ ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣ ਿਾਲਾ
ਕਰੰਟ IM ਹੋਿੇ। ਖੇਤਰ ਦੀ ਤਾਕਤ ਮੌਜੂਦਾ IF ਦੇ ਅਨੁਪਾਤੀ ਹੋਿੇਗੀ।
ਵਡਫਲੈਕਵਟੰਗ ਟਾਰਕ ਵਫਕਸਡ ਅਤੇ ਮੂਵਿੰਗ ਕੋਇਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਚੁੰਿਕੀ
ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਪਰਸਪਰ ਵਕਰਹਆਿਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ
ਚਲਣ ਿਾਲੇ ਕਰੰਟ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤੀ ਹੋਿੇਗਾ।
ਵਡਫਲੈਕਵਟੰਗ ਟਾਰਕ Td IF ਅਤੇ IM ਦੇ ਅਨੁਪਾਤੀ ਹੈ ਵਜੱਿੇ IF ਸਵਿਰ ਕੋਇਲ
ਵਿੱਚ ਕਰੰਟ ਹੈ ਅਤੇ IM ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ ਵਿੱਚ ਕਰੰਟ ਹੈ।
ਉਪਰੋਕਤ ਟਾਰਕ ਸਮੀਕਰਨ ਤੋਂ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਵਕ ਿੋਲਟਮੀਟਰ ਜਾਂ ਐਮਮੀਟਰ
ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਿਰਤੇ ਜਾਣ ਿਾਲੇ ਯੰਤਰ ਦਾ ਿਰਗ ਕਾਨੂੰਨ ਪਰਹਤੀਵਕਵਰਆ ਦੇ ਕਾਰਨ
ਇਕਸਾਰ ਪੈਮਾਨਾ ਹੋਿੇਗਾ।
ਤਾਕਤ - ਇਲੈਕਟ੍੍ਰਰੀਸ਼ਰੀਅਨ - (NSQF ਸੰ ਸ਼਼ੋਧਿਤੇ - 2022) - ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਭਿਤ ਭਸਿਾਂਤ 1.10.83 237
