Page 260 - Electrician - 1st Year - TT - Punjabi
P. 260
ਤਾਕਤ (Power) ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਭਿਤ ਭਸਿਾਂਤ 1.10.84
ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ (Electrician) - ਮਾਪਣ ਵਾਲੇ ਯੰਤ੍
ਵਾਟਮੀਟ੍ (Wattmeters)
ਉਦੇਸ਼ : ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਿੋਗੇ
• ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਭਸੱਿੇ ਮਾਪਣ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਦੱਸੋ
• ਇੰਡਕਸ਼ਨ ਟਾਈਪ ਭਸੰਗਲ ਫੇਜ਼ ਵਾਟਮੀਟ੍ ਦੇ ਭਨ੍ਮਾਣ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੀ ਭਵਆਭਿਆ ਕ੍ੋ।
ਭਬਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਲਾਿ
ਇੱਕ ਵਸੰਗਲ ਫੇਜ਼ AC ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ ਪਾਿਰ ਦੀ ਗਣਨਾ ਫਾਰਮੂਲੇ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ • ਇਹ ਯੰਤਰ AC ਅਤੇ DC ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਿਰਵਤਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਐਮਮੀਟਰ, ਇੱਕ ਿੋਲਟਮੀਟਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਾਿਰ ਫੈਕਟਰ ਮੀਟਰ ਦੀ ਿਰਤੋਂ • ਵਕਉਂਵਕ ਇਹ ਇੱਕ ਏਅਰ ਕੋਰਡ ਯੰਤਰ ਹੈ, ਵਹਸਟਰੇਵਸਸ ਅਤੇ ਐਡੀ ਕਰੰਟ ਦੇ
ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਵਦੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਸੰਗਲ-ਫੇਜ਼ ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ ਪਾਿਰ = EI Cos ø ਿਾਟਸ। • ਇਸ ਯੰਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਹਤਰ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਹੈ।
ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਸਹੀ ਪਾਿਰ ਰੀਵਡੰਗ ਪਰਹਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਿਾਟਮੀਟਰ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕੀਤੀ • ਜਦੋਂ ਿਾਟਮੀਟਰ ਿਜੋਂ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪੈਮਾਨਾ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਵਿਜਲੀ ਨੂੰ ਮੀਟਰ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਤੋਂ ਵਸੱਧਾ ਪਵੜਹਹਆ ਜਾ
ਸਕਦਾ ਹੈ। ਿਾਟਮੀਟਰ ਸਰਕਟ ਦੇ ਪਾਿਰ ਫੈਕਟਰ ਨੂੰ ਵਧਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ
ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਅਸਲ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। • ਇਹ PMMC ਅਤੇ ਮੂਵਿੰਗ ਆਇਰਨ ਯੰਤਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਜ਼ਆਦਾ ਮਵਹੰਗਾ ਹੈ।
ਵਾਟਮੀਟ੍ਾਂ ਦੀਆਂ ਭਕਸਮਾਂ • ਜਦੋਂ ਿੋਲਟਮੀਟਰ ਜਾਂ ਐਮਮੀਟਰ ਿਜੋਂ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੈਮਾਨਾ
ਹੇਠਾਂ ਦੱਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਤੰਨ ਤਰਹਹਾਂ ਦੇ ਿਾਟਮੀਟਰ ਿਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਕਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਿੇਗਾ।
• ਡਾਇਨਾਮੋਮੀਟਰ ਿਾਟਮੀਟਰ • ਇਸ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਟਾਰਕ/ਿਜ਼ਨ ਅਨੁਪਾਤ ਹੈ-ਵਕਉਂਵਕ ਇਸ ਵਿੱਚ ਘੱਟ
ਸੰਿੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਹੈ।
• ਇੰਡਕਸ਼ਨ ਿਾਟਮੀਟਰ
• ਓਿਰ ਲੋਡ ਅਤੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਪਰਹਭਾਿ ਲਈ ਸੰਿੇਦਨਸ਼ੀਲ। ਇਸ ਲਈ
• ਇਲੈਕਟਰਹੋਸਟੈਵਟਕ ਿਾਟਮੀਟਰ ਸਾਿਧਾਨੀ ਨਾਲ ਪਰਹਿੰਧਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਵਤੰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਇਲੈਕਟਰਹੋਸਟੈਵਟਕ ਵਕਸਮ ਿਹੁਤ ਘੱਟ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਿੇ ਵਦੱਤੀ • ਇਹ PMMC ਮੀਟਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਿੱਧ ਵਿਜਲੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੇਿਲ ਹੋਰ ਦੋ ਵਕਸਮਾਂ ਲਈ ਹੈ।
ਆਈਐਨਡਕਸ਼ਨ ਭਕਸਮ ਭਸੰਗਲ ਫੇਜ਼ ਵਾਟਮੀਟ੍: ਇਸ ਵਕਸਮ ਦੇ ਿਾਟਮੀਟਰ
ਡਾਇਨਾਮੋਮੀਟਰ ਦੀ ਵਕਸਮ, ਵਸੰਗਲ ਫੇਜ਼ ਿਾਟਮੀਟਰ:ਇਹ ਵਕਸਮ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਸਰਫ AC ਸਰਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਿਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਵਕ ਇੱਕ ਡਾਇਨਾਮੋਮੀਟਰ
ਿਾਟਮੀਟਰ ਿਜੋਂ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਵਕਸਮ ਦਾ ਿਾਟਮੀਟਰ AC ਅਤੇ DC ਸਰਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਿਰਵਤਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਿਾਟਮੀਟਰ ਿਜੋਂ ਿਰਵਤਆ ਜਾਣ ਿਾਲਾ ਡਾਇਨਾਨੋਮੀਟਰ:ਡਾਇਨਾਮੋਮੀਟਰ ਆਮ ਇੰਡਕਸ਼ਨ ਵਕਸਮ ਦੇ ਿਾਟਮੀਟਰ ਉਦੋਂ ਹੀ ਉਪਯੋਗੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਸਪਲਾਈ
ਤੌਰ ‘ਤੇ AC ਅਤੇ DC ਦੋਿਾਂ ਸਰਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਿਰ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਿਾਟਮੀਟਰ ਦੇ ਿੋਲਟੇਜ ਅਤੇ ਿਾਰੰਿਾਰਤਾ ਲਗਭਗ ਸਵਿਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਤੌਰ ਤੇ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਸਕੇਲ ਇਕਸਾਰ ਹੋਿੇਗਾ।
ਉਸਾਰੀ:ਦੋ ਿੱਖ-ਿੱਖ ਵਕਸਮਾਂ ਦੇ ਚੁੰਿਕੀ ਕੋਰ (ਅੰਜੀਰ 2a ਅਤੇ 2b) ਿਾਲੇ ਇੰਡਕਸ਼ਨ
ਜਦੋਂ ਇਸ ਯੰਤਰ ਨੂੰ ਿਾਟਮੀਟਰ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਵਿਰ ਕੋਇਲ ਨੂੰ ਿਾਟਮੀਟਰ।
ਮੌਜੂਦਾ ਕੋਇਲ ਮੰਵਨਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੁਣਕ ਪਰਹਤੀਰੋਧ
(ਵਚੱਤਰ 1) ਦੇ ਨਾਲ ਪਰਹੈਸ਼ਰ ਕੋਇਲ ਿਜੋਂ ਿਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੋਿਾਂ ਵਕਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਰਹੈਸ਼ਰ ਕੋਇਲ ਚੁੰਿਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੌਜੂਦਾ ਕੋਇਲ ਚੁੰਿਕ
ਹੈ। ਪਰਹੈਸ਼ਰ ਕੋਇਲ ਿੋਲਟੇਜ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤਕ ਕਰੰਟ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਵਕ
ਮੌਜੂਦਾ ਕੋਇਲ ਲੋਡ ਕਰੰਟ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇੱਕ ਪਤਲੀ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਵਡਸਕ ਚੁੰਿਕ ਦੀ ਸਪੇਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਵਪੰਡਲ
ਉੱਤੇ ਮਾਊਂਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਸਵਪਰਹੰਗਸ ਦੁਆਰਾ ਵਨਯੰਤਵਰਤ
ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਵਪੰਡਲ ਇੱਕ ਵਸਰੇ ‘ਤੇ ਭਾਰ ਰਵਹਤ ਪੁਆਇੰਟਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਕੰਮ ਕ੍ਨਾ: ਦਿਾਅ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਕੋਇਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਿਦਲਿੇਂ
ਚੁੰਿਕੀ ਪਰਹਿਾਹ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਵਡਸਕ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਡਸਕ ਵਿੱਚ ਐਡੀ
ਕਰੰਟ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਿਹਾਅ ਅਤੇ ਐਡੀ ਕਰੰਟਸ ਦੇ ਆਪਸੀ ਤਾਲਮੇਲ ਕਾਰਨ
ਵਡਸਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਡਫਲੈਕਵਟੰਗ ਟਾਰਕ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਡਸਕ ਵਹੱਲਣ ਦੀ
240
