Page 108 - Electrician - 1st Year - TT - Punjabi
P. 108
ਤਾਕਤ (Power) ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਭਿਤ ਭਸਿਾਂਤ 1.4.39&40
ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ (Electrician) - ਚੁੰਬਕਤਾ ਅਤੇ ਕੈਪਸੀਟ੍
ਇਲੈਕਟ੍ਰੋ ਮੈਗਨੇਭਟਜ਼ਮ ਦੇ ਭਸਿਾਂਤ ਅਤੇ ਭਨਯਮ (Principles and laws of electro magnetism)
ਉਦੇਸ਼: ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਯੋਗ ਹੋਿੋਗੇ
• ਭਿਆਭਖਆ ਕ੍ੋ ਭਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੇਭਟਜ਼ਮ ਦਾ ਕੀ ਅ੍ਥ ਹੈ
• ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਪਕੜ ਭਨਯਮ, ਕੋ੍ਕਸਕ੍ਰੂ ਭਨਯਮ ਅਤੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹਥੇਲੀ ਭਨਯਮ.
ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੇਭਟਜ਼ਮ:ਤਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਕੋਇਲ ਵਿੱਚੋਂ ਕਰੰਟ ਲੰਘਣ ‘ਤੇ, ਕੋਇਲ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹਥੇਲੀ ਦਾ ਭਨਯਮ:ਸੱਜੇ ਹੱਿ ਦੀ ਹਿੇਲੀ ਨੂੰ ਸੋਲਨੌਇਡ ਦੇ ਉੱਪਰ
ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਸਿਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਰੰਟ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਇਸ ਤਰਹਰਾਂ ਫੜੋ ਵਕ ਉਂਗਲਾਂ ਸੋਲਨੋਇਡ ਕੰਡਕਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੰਟ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਿੱਲ
ਿਾਲੀ ਤਾਰ ਦੀ ਕੋਇਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਰਮ ਲੋਹੇ ਦੀ ਪੱਟੀ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੋਹੇ ਦੀ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਵਫਰ ਅੰਗੂਠਾ ਸੋਲਨੋਇਡ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ (ਉੱਤਰੀ
ਪੱਟੀ ਚੁੰਬਕੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਰਰਵਕਵਰਆ ਨੂੰ ‘ਇਲੈਕਟਰਰੋਮੈਗਨੇਵਟਜ਼ਮ’ ਿਜੋਂ ਧਰੁਿ) ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਜਾਵਣਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਰਮ ਲੋਹੇ ਦੀ ਪੱਟੀ ਇੱਕ ਚੁੰਬਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਵਹੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ
ਤੱਕ ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ ਕਰੰਟ ਿਗਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਇਲ ਤੋਂ ਕਰੰਟ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ
ਇਹ ਆਪਣਾ ਚੁੰਬਕਤਾ ਗੁਆ ਵਦੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਇਲੈਕਟਰਰੋਮੈਗਨੇਟ ਦੀ ਪੋਲਵਰਟੀ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਿਵਹ ਰਹੇ ਕਰੰਟ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ‘ਤੇ
ਵਨਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਰੰਟ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਬਦਲ ਵਦੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਚੁੰਬਕੀ
ਖੇਤਰ ਦੀ ਧਰੁਿਤਾ ਿੀ ਬਦਲ ਜਾਿੇਗੀ ਵਜਿੇਂ ਵਕ ਵਚੱਤਰ 1 ਵਿੱਚ ਵਦਖਾਇਆ ਵਗਆ
ਹੈ।
ਸੱਜੇ ਹੱਿ ਦੀ ਪਕੜ ਦਾ ਵਨਯਮਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਵਨਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ
ਿਰਵਤਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮੌਜੂਦਾ ਪਰਰਿਾਹ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ
ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਤਾਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਆਪਣੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਲਪੇਟਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ
ਉਂਗਲਾਂ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਨਗੀਆਂ ਵਜਿੇਂ ਵਕ ਵਚੱਤਰ 2
ਵਿੱਚ ਵਦਖਾਇਆ ਵਗਆ ਹੈ।
ਅਸਥਾਈ ਮੈਗਨੇਟ ਲਈ ਚੁੰਬਕੀ ਸਮੱਗ੍ੀ:ਇਲੈਕਟਰਰੋਮੈਗਨੇਟ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ
‘ਤੇ ਅਸਿਾਈ ਚੁੰਬਕ ਿਜੋਂ ਜਾਵਣਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਵਜਹੇ ਚੁੰਬਕਾਂ ਦੀ ਚੁੰਬਕੀ ਤਾਕਤ
ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਕਰੰਟ ਨੂੰ ਿੱਖਰਾ ਕਰਕੇ ਿੱਖ ਿੱਖ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਚੁੰਬਕੀ
ਕੋਰ ਿਜੋਂ ਇਲੈਕਟਰਰੋਮੈਗਨੇਟ ਵਿੱਚ ਨਰਮ ਲੋਹਾ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਸਲੀਕਾਨ
ਸਟੀਲ ਿੱਡੇ ਚੁੰਬਕਾਂ (2.4% ਵਸਲੀਕਾਨ ਿਾਲਾ ਸਟੀਲ) ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਜ਼ਆਦਾ
ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜਕੱਲਹਰ ਹੋਰ ਧਾਤਾਂ ਵਜਿੇਂ
ਪਰਮਾਲੋਏ, ਵਮਮੇਟਲ ਿੀ ਕੁਝ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਿਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰਮਾਲੋਏ
ਲੋਹੇ ਅਤੇ ਵਨਕਲ ਦਾ ਵਮਸ਼ਰਤ ਵਮਸ਼ਰਤ ਹੈ ਵਜਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ
ਇੱਕ ਸੱਜੇ-ਹੱਿ ਿਾਲਾ ਕਾਰਕਸਕਰਰੂ ਮੰਨ ਲਓਤਾਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਣਾ ਤਾਂ ਜੋ
ਕਰੰਟ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਿਵਧਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਹੈਂਡਲ ਦੀ ਗਤੀ ਕੰਡਕਟਰ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਚੁੰਬਕੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਟੈਲੀਫੋਨ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ।
ਦੁਆਲੇ ਬਲ ਦੀਆਂ ਚੁੰਬਕੀ ਰੇਖਾਿਾਂ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਵਦੰਦੀ ਹੈ (ਵਚੱਤਰ 3) ਮੁਮੇਟਲ ਵਨਕਲ, ਤਾਂਬਾ, ਕਰਰੋਮੀਅਮ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਦਾ ਵਮਸ਼ਰਤ ਵਮਸ਼ਰਣ ਹੈ। ਇਸ
ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਉੱਚ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀਤਾ ਅਤੇ ਪਰਰਤੀਰੋਧਕਤਾ ਹੈ. ਐਡੀ ਮੌਜੂਦਾ ਨੁਕਸਾਨ
ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਵਦਸ਼ਾ ਸੱਜੇ ਹੱਿ ਦੀ ਹਿੇਲੀ ਦੇ ਵਨਯਮ (ਵਚੱਤਰ 4) ਤੋਂ ਲੱਭੀ ਜਾ
ਸਕਦੀ ਹੈ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ. ਇਹ ਸਾਧਨ ਟਰਰਾਂਸਫਾਰਮਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ
ਲਈ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
88
