Page 90 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

Rm = માપેલ મૂલ્ • શ્ેણી પ્રકાર ઓહ્મમીટર
મધ્ર્મ રેસસસ્ટન્સ:મધ્ર્મ રેસસસ્ટન્સ માપવા માટે નીચેની ત્રણ પદ્ધતતઓનો • વોલ્મીટર અને એમીટર પદ્ધતત
ઉપર્ોગ કરવામાં આવે છે.
• વ્ીટસ્ટોન બ્બ્જ પદ્ધતત

ઓહ્મમીટર (Ohmmeter)

ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• શ્ેણીના પ્કાર ઓહ્મમીટરનો સસદ્ધધાંત, બધાંિકામ અને ઉપ્યોગ સમર્વો
• િંટ પ્કારના ઓહ્મમીટરનો સસદ્ધધાંત, બધાંિકામ અને ઉપ્યોગ સમર્વો.

રેસસસ્ટન્સ માપવો કામ કરે છે
મધ્ર્મ રેસસસ્ટન્સને કેસ્લ્વન્સ બ્બ્જ, વ્ીટસ્ટોન બ્બ્જ, સ્લાઇડ વાર્ર જ્ારે ટર્મનલ A અને B ટૂંકા કરવામાં આવે છે (અજ્ાત રેશિસ્ટર R =
x
બ્બ્જ,પોસ્ટ ઓફિસ બોક્સ અને ઓહ્મમીટર જિેવા સાધનો દ્ારા માપી શૂન્ય), સર્કટમાં મહત્તમ પ્રવાહ વહે છે. શન્ રેશિસ્ટન્સ R ને સમાર્ોસજિત
2
શકાર્ છે. કરીને સંપૂણ્થ સ્ેલ કરંટ (Ifsd) વાંચવા માટે મીટર બનાવવામાં આવે છે.
સંપૂણ્થ સ્ેલ કરંટપોઇન્રની સ્થિતત સ્ેલ પર શૂન્ય(0) ઓહ્મ ચચટહ્ત
જો કે, ઉચ્ રેસસસ્ટન્સ માપવા માટે, સાધનો જિેવા megaohmmeter
અર્વા megger નો ઉપર્ોગ ર્ાર્ છે. ર્ર્ેલ છે.
જ્ારે ઓહ્મમીટર િોરી ર્ર્ છે (A & B ટર્મનલ) ખયુલ્લા છે, મીટરની
ઓહ્મમીટર
ટહલચાલ દ્ારા કોઈ પ્રવાહ વહેતો નર્ી. તેર્ી, મીટર વવચસલત ર્તયું નર્ી
ઓહ્મમીટર એ એક સાધન છે જિેનો ઉપર્ોગ પ્રતતકાર માપવા માટે ર્ાર્ અને નનિદેશક ડાર્લની ડાબી બાજયુએ રહે છે. ડાર્લની ડાબી બાજયુ અનંત
છે. બે પ્રકારના ઓહ્મમીટર છે: શ્ેણીના ઓહ્મમીટરનો ઉપર્ોગ મધ્ર્મ તરીકે ચચટહ્ત ર્ર્ેલ છે ( ) રેસસસ્ટન્સજિેનો અર્્થ છે કે ટેસ્ટ લીડ્ટ્સ વચ્ે
પ્રતતકારને માપવા માટે ર્ાર્ છે અને શન્ પ્રકાર ઓહ્મમીટરનો ઉપર્ોગ અનંત રેસસસ્ટન્સ (ઓપન સર્કટ) છે.
નીચા અને મધ્ર્મ પ્રતતકારને માપવા માટે ર્ાર્ છે. તેના મૂળ સ્વરૂપમાં
ઓહ્મમીટર આંતફરક શયુષ્ક કોર્, PMMC મીટર મૂવમેન્ અને કરંટ મર્યાફિત ઇન્સ્ટ્રુમેન્ ટર્મનલ A અને B સાર્ે Rv ના અલગ-અલગ ર્ણીતા મૂલ્યને
પ્રતતકારનો સમાવેશ કરે છે. જોડીને ડાર્લ (સ્ેલ) માં મધ્ર્વતગી માર્કકગ મૂકી શકાર્ છે.
ઓહ્મમીટરની ચોકસાઈ બેટરીની સ્થિતત પર મોટા પ્રમાણમાં આધાર રાખે
સર્કટમાં ઓહ્મમીટરનો ઉપર્ોગ કરતા પહેલા, પ્રતતકાર માપન માટે,
સર્કટમાંનો પ્રવાહ બંધ હોવો જોઈએ અને સર્કટમાં કોઈપણ ઈલેટ્રિોસલટટક છે. સ્ટોરેજ સમર્ના ઉપર્ોગને કારણે આંતફરક બેટરીનયું વોલ્ેજ ધીમે ધીમે
કેપેસસટરને પણ ફડસ્ચાજિ્થ કરવયું જોઈએ. ર્ાિ રાખો કે ઓહ્મમીટર પાસે ઘટી શકે છે જિેમ કે સંપૂણ્થ સ્ેલ કરંટમાં ઘટાડો ર્ાર્ છે અને જ્ારે ટર્મનલ
સપ્લાર્નો પોતાનો સ્ોત છે. A અને B ટૂંકા કરવામાં આવે ત્ારે મીટર શૂન્ય વાંચતયું નર્ી.
આકૃતત 1 માં વેરીએબલ શન્ રેશિસ્ટર R2 ચોક્સ મર્યાિામાં બેટરી
શ્ેણી પ્કાર ઓહ્મમીટર: બધાંિકામ
વોલ્ેજ ઘટાડેલી અસરનો સામનો કરવા માટે ગોઠવણ પ્રિાન કરે છે.
ફિગ 1 માં બતાવેલ શ્ેણીના પ્રકાર ઓહ્મમીટરમાં આવશ્ર્કપણે PMMC જો બેટરી વોલ્ેજ ચોક્સ મૂલ્યર્ી નીચે આવે છે, તો R ને સમાર્ોસજિત
2
(કાર્મી મેનિેટ મૂવિવગ કોઇલ) (‘d’ આસ્થનવલ) મયુવમેન્ ‘M’, મર્યાફિત કરવાર્ી પોઈન્રને શૂન્ય સ્થિતતમાં ન લાવી શકાર્, અને તેર્ી, બેટરીને
રેસસસ્ટન્સ R1 અને બેટરી ‘E’ અને ટર્મનલ A અને Bની જોડીનો સમાવેશ સારી સાર્ે બિલવી જોઈએ.
ર્ાર્ છે. અજ્ાત રેસસસ્ટન્સ ‘R ’ જોડવાનયું છે. મીટર ‘M’ ના સમાંતરમાં
x ફિગ 2 માં બતાવ્ર્ા પ્રમાણે, મીટર સ્ેલને જમણા છેડે શૂન્ય ઓહ્મ અને
જોડાર્ેલ શંટ રેસસસ્ટન્સ R નો ઉપર્ોગ પોઇન્રની શૂન્ય સ્થિતતને
2 ડાબા છેડે અનંત ઓહ્મ ચચટહ્ત કરવામાં આવશે.
સમાર્ોસજિત કરવા માટે ર્ાર્ છે.

રેસસસ્ટન્સ અને પ્રવાહ વચ્ેના વ્ર્સ્ત સંબંધને કારણે આ ઓહ્મમીટર બ્બન-
રેખીર્ સ્ેલ ધરાવે છે. આના પફરણામે શૂન્ય છેડાની નજીક વવસ્તૃત સ્ેલ
અને અનંત છેડે ગીચ સ્ેલ ર્ાર્ છે.

િન્ટ પ્કાર ઓહ્મમીટર
ફિગ 3 શોશંટ પ્રકારના ઓહ્મમીટરનયું સર્કટ ડાર્ાગ્ામ. આ મીટરમાં બેટરી
‘E’ શૂન્ય ઓહ્મ, એડજસ્ટમેન્ રેશિસ્ટર R1 અને PMMC મીટર મૂવમેન્
સાર્ે શ્ેણીમાં છે.
70 પાવર : ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (NSQF - સુિારેલ 2022) - સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.3.33