Page 95 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

પાવર (Power) સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.3.37
ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (Electrician) - મૂળભૂત ઇલેક્ટ્રિકલ પ્ેક્ટ્સ

શ્ેણી અને સમધાંતર સં્યોજન સર્કટ (Series and parallel combination circuit)
ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• શ્ેણી-સમધાંતર સર્કટ સમસ્્યાઓ ઉકેલો.

શ્ેણી સમાંતર સર્કટની રચના
સસવાર્શ્ેણી સર્કટ અને સમાંતર સર્કટ, ત્રીર્ પ્રકારની સર્કટ ગોઠવણી
શ્ેણી-સમાંતર સર્કટ છે. આ સર્કટમાં, શ્ેણીમાં ઓછામાં ઓછયું એક
રેસસસ્ટન્સ જોડાર્ેલ છે અને બે સમાંતરમાં જોડાર્ેલા છે. શ્ેણી-સમાંતર
પફરપર્ની બે મૂળભૂત વ્ર્વથિા અહીં બતાવવામાં આવી છે. એકમાં,
રેશિસ્ટર R1 અને R2 સમાંતરમાં જોડાર્ેલા છે અને આ સમાંતર જોડાણ,
બિલામાં, રેસસસ્ટન્સ R3 સાર્ે શ્ેણીમાં જોડાર્ેલ છે. (ફિગ 1)

િરેક સમાંતર જૂર્ને તે જૂર્ના સં્મયુક્ત રેસસસ્ટન્સની સમકક્ષ એક રેસસસ્ટન્સ
મૂલ્ય દ્ારા બિલી શકાર્ છે. િરેક ઘટક માટે કરંટ, વોલ્ેજ અને રેસસસ્ટન્સ
નક્ી કરવા માટે સમાન સર્કટ તૈર્ાર કરવાની છે.

ઉપ્યોગો
શ્ેણી-સમાંતર સર્કટનો ઉપર્ોગ બ્બન-માનક રેસસસ્ટન્સ મૂલ્ય બનાવવા
માટે ર્ઈ શકે છે જિે ઉપલબ્ધ નર્ીબર્ર અને વોલ્ેજ વવભાજક સર્કટમાં
આમ, R1 અને R2 સમાંતર ઘટક બનાવે છે, અને R3 શ્ેણી-સમાંતર સર્કટનો વાપરી શકાર્ છે.
શ્ેણી ઘટક બનાવે છે. કોઈપણ શ્ેણી-સમાંતર સર્કટનો કયુલ રેસસસ્ટન્સ િક્ત
તેને સરળ શ્ેણીના સર્કટમાં ઘટાડીને શોધી શકાર્ છે. ઉિાહરણ તરીકે, R1 સોંપણી
અને R2 ના સમાંતર ભાગને સમકક્ષ 5-ઓહ્મ રેશિસ્ટર (સમાંતરમાં બે 10- ફિગ 3 માં બતાવેલ સર્કટનો સં્મયુક્ત પ્રતતકાર નક્ી કરો..
ઓહ્મ રેશિસ્ટર) સયુધી ઘટાડી શકાર્ છે.

પછી તે 10-ઓહ્મ રેશિસ્ટર(R3) સાર્ે શ્ેણીમાં 5-ઓહ્મ રેશિસ્ટરનયું સમકક્ષ
સર્કટ ધરાવે છે, જિે શ્ેણી-સમાંતર સંર્ોજન માટે 15 ઓહ્મનો કયુલ રેસસસ્ટન્સ
આપે છે.

બીજી મૂળભૂત શ્ેણી-સમાંતર ગોઠવણી ફિગ 2 માં બતાવવામાં આવી છે
જ્ાં મૂળભૂત રીતે તે સમાંતર સર્કટની બે શાખાઓ ધરાવે છે. જો કે, એક
શાખામાં તે શ્ેણી R2 અને R3 માં બે રેસસસ્ટન્સ ધરાવે છે. આ શ્ેણી -સમાંતર
સર્કટનો કયુલ રેસસસ્ટન્સ શોધવા માટે, પહેલા R2 અને R3 ને સમકક્ષ 20-
ઓહ્મ રેસસસ્ટન્સમાં જોડો. કયુલ રેસસસ્ટન્સ પછી 10 ઓહ્મ અર્વા 6.67
ઓહ્મ સાર્ે સમાંતર 20 ઓહ્મ છે.

સં્યોજન સર્કટ
શ્ેણી-સમાંતર સંર્ોજન ખૂબ જટટલ લાગે છે. જો કે, એક સરળ ઉકેલ એ છે કે
સર્કટને શ્ેણી/અર્વા સમાંતર જૂર્ોમાં વવભાજીત કરવી, અને સમસ્ર્ાઓ
હલ કરતી વખતે, િરેક સાર્ે વ્ર્ક્ક્તગત રીતે વ્ર્વહાર કરી શકાર્ છે. િરેક
જૂર્ને એક રેસસસ્ટન્સ દ્ારા બિલી શકાર્ છે, જિેનયું મૂલ્ય તમામ રેસસસ્ટન્સ
ના સરવાળા જિેટલયું હોર્ છે.

75