Page 96 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati
P. 96
પાવર (Power) સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.4.38
ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (Electrician) - મેગ્ેટટઝમ અને કેપેસસટસ્સ
ચુંબકી્ય િરતો, ચુંબકી્ય સામગ્રી અને ચુંબકના ગુણિમમો (Magnetic terms, magnetic material
and properties of magnet)
ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• વવવવિ પ્રકારના ચુંબક જણાવો અને ચુંબકી્ય સામગ્રીનું વર્ગીકરણ જણાવો
• ચુંબકનું વર્ગીકરણ જણાવો.
ચુંબકત્વ અને ચુંબક : મેગ્ેટિઝમ એક બળ છેજે અમુક સામગ્રી પર કાર્્થ કરે ત્ાં સુધરી નરમ આર્ન્થ પોતે જ કામચલાઉ ચુંબક બનરી જાર્ છે. ચુંબકટીર્ ક્ષેરિ
છે અને અન્ય સામગ્રીઓ પર નહીં. આ બળ ધરાવતા ભૌતતક ઉપકરણોને ઉત્પન્ન કરનાર સ્તોતને દૂર કરવામાં આવે તે જલદી, નરમ લોખંડનો િુકડો
ચુંબક કહેવામાં આવે છે. ચુંબક લોખંડ અને સ્ટીલને આકર્ષે છે અને જ્ારે તેનું ચુંબકત્વ ગુમાવશે.
ફરવા માિે મુક્ત હોર્ છે, ત્ારે તેઓ ઉત્તર ધ્ુવનરી સાપેક્ષ એક નનશ્ચિત કા્યમરી ચુંબક:જો અગાઉના કેસનરી જેમ સમાન પ્રેરક ક્ષેરિમાં સ્ટીલને સોફ્ટ
સ્ાને જશે. આર્ન્થ માિે બદલવામાં આવે છે, તો શેર્ ચુંબકત્વને કારણે, ચુંબકટીર્ ક્ષેરિ દૂર
ચુંબકનું વર્ગીકરણ ર્ર્ા પછી પણ સ્ટીલ કાર્મરી ચુંબક બનરી જશે. જાળવણરીનરી આ તમલકતને
જાળવણરી કહેવામાં આવે છે. આમ, સ્ાર્રી ચુંબક સ્ટીલ, નનકલ, આત્્નનકો,
ચુંબકને બે ભાગમાં વગગીકૃત કરવામાં આવે છેજૂર્ો
િંગસ્નમાંર્રી બનાવવામાં આવે છે, જે તમામમાં ઊ ં ચરી જાળવણરી હોર્ છે.
• કુદરતરી ચુંબક
ચુંબકી્ય પદાથમોનું વર્ગીકરણ
• કૃત્રિમ ચુંબક
સામગ્રીનું વગગીકરણ કરી શકાર્ છેનરીચે પ્રમાણે રિણ જૂર્ોમાં.
લોડસ્ોન (આર્ન્થ સંર્ોજન) એ કુદરતરી ચુંબક છેજેનરી શોધ સદીઓ પહેલા ફેરોમેગ્ેટિક પદાર્થો:તે પદાર્થો જે ચુંબક દ્ારા મજબૂત રીતે આકર્ષાર્ છે
ર્ઈ હતરી. (ફફગ 1)
તે લોહચુંબકટીર્ પદાર્થો તરીકે ઓળખાર્ છે. કેિલાક ઉદાહરણો આર્ન્થ,
નનકલ, કોબાલ્ટ, સ્ટીલ અને તેમના એલોર્ છે.
પેરામેગ્ેટટક પદાથમો:તે પદાર્થો જે છેસામાન્ય પાવર ના ચુંબક દ્ારા સહેજ
આકર્ષાર્ છે તેને પેરામેગ્ેટિક પદાર્થો કહેવામાં આવે છે. તેમના આકર્્થણને
પાવર શાળટી ચુંબકર્રી સરળતાર્રી અવલોકન કરી શકાર્ છે. િૂંકમાં,
પેરામેગ્ેટિક પદાર્થો ફેરોમેગ્ેટિક પદાર્થોના વત્થનમાં સમાન હોર્ છે. કેિલાક
ઉદાહરણો એલ્ુતમનનર્મ, મેંગેનરીઝ, પ્લેટિનમ, કોપર વગેરે છે.
ડા્યમેગ્ેટટક પદાથમો:તે પદાર્થો જેપાવર શાળટી પાવર ના ચુંબક દ્ારા સહેજ
ભગાડવામાં આવે છે મારિ ડાર્મેગ્ેટિક પદાર્થો તરીકે ઓળખાર્ છે. કેિલાક
ઉદાહરણો છે બબસ્મર્, સલ્ફર, ગ્ેફાઇિ, કાચ, કાગળ, લાકડું, વગેરે. બબસ્મર્
એ ડાર્મેગ્ેટિક પદાર્થોમાં સૌર્રી મજબૂત છે.
બે પ્રકારના હોર્ છેકૃત્રિમ ચુંબક. અસ્ાર્રી અને કાર્મરી ચુંબક.
એવો કોઈ પદાથ્સ નથરી કે જેને ્યોગ્્ય રીતે બબન-ચુંબકી્ય કહી
અસ્ા્યરી ચુંબક અથવા ઇલેટ્રિોમેગ્ેટ:જો સોલેનોઇડના મજબૂત ચુંબકટીર્
ક્ષેરિમાં સોફ્ટ આર્ન્થને ચુંબકટીર્ સામગ્રીનો િુકડો મૂકવામાં આવે તો તે િકા્ય. એ પણ નોંિરી િકા્ય કે પાણરી એ ડા્યમેગ્ેટટક પદાથ્સ છે,
ઇન્ડક્શન દ્ારા ચુંબકટીર્ બને છે. જ્ાં સુધરી સોલેનોઇડમાં પ્રવાહ ચાલુ રહે અને હવા એ પેરામેગ્ેટટક પદાથ્સ છે.
ચુંબકી્ય િરતો અને ગુણિમમોના ચુંબક (Magnetic terms and properties of magnet)
ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• ચુંબકી્ય ક્ેત્ર, ચુંબકી્ય રેખા, ચુંબકી્ય અક્, ચુંબકી્ય તટસ્ િરી અને એકમ ધ્ુવ િબ્ો વ્્યાખ્ાય્યત કરો
• ચુંબકના ગુણિમમો સમજાવો
• કા્યમરી ચુંબકનરી એપ્્લલકેિન, સંભાળ અને જાળવણરી જણાવો
ચુંબકટીર્ ક્ષેરિો : ચુંબકત્વના બળને ચુંબકટીર્ ક્ષેરિ તરીકે ઓળખવામાં આવે ચુંબકનરી આસપાસનરી જગ્ર્ા જેમાંચુંબકનો પ્રભાવ શોધરી શકાર્ છે તેને
છે. આ ક્ષેરિ ચુંબકર્રી બધરી ફદશામાં ત્વસ્તરે છે, જેમ કે ફફગ 1 માં દશષાવવામાં ચુંબકટીર્ ક્ષેરિ કહેવામાં આવે છે.
આવ્્યું છે. આ આકૃતતમાં, ચુંબકમાંર્રી ત્વસ્તરેલરી રેખાઓ ચુંબકટીર્ ક્ષેરિનું ચુંબકી્ય રેખાઓ : બળનરી ચુંબકટીર્ રેખાઓ (પ્રવાહ) સતત આંિટીઓ
પ્રતતનનધધત્વ કરે છે.
હોવાનું માનવામાં આવે છે, પ્રવાહ રેખાઓ ચાલુ રહે છેચુંબક તેઓ ધ્ુવો પર
અિકતા નર્રી.
76
