Page 86 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

પાવર (Power) સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.3.33
ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (Electrician) - મૂળભૂત ઇલેક્ટ્રિકલ પ્ેક્ટ્સ

રેસસસ્ટન્સના નન્યમો અને વવવવિ પ્કારના પ્તતરોિકો (Laws of resistance and various types of

resistors)
ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• રેસસસ્ટન્સના નન્યમો જણાવો, વવવવિ સામગ્ીના રેસસસ્ટન્સની તુલના કરો
• વાહકના રેસસસ્ટન્સ અને વ્્યાસ વચ્ેનો સંબંિ જણાવો
• આપેલ માટ્હતી (એટલે કે પડરમાણો વગેરે)મધાંથી વાહકના રેસસસ્ટન્સ અને વ્્યાસની ગણતરી કરો.
• વવવવિ પ્કારના રેશિસ્ટર સમર્વો.

રેસસસ્ટન્સના નનર્મો: રેસસસ્ટન્સ R દ્ારા ઓિર કરવામાં આવે છેવાહક તેર્ી ચોક્સ રેસસસ્ટન્સનયું એકમ ઓહ્મ મીટર (Ωm) છે.
નીચેના પફરબળો પર આધાર રાખે છે.
વવવવધ સામગ્ીના રેસસસ્ટન્સની સરખામણી: ફિગ 2 વીજળીના વાહક તરીકે
ના રેસસસ્ટન્સવાહક તેની લંબાઈ સાર્ે સીધો બિલાર્ છે. વધયુ મહત્વની સામગ્ીનો ર્ોડો સાપેક્ષ ખ્ાલ આપે છે. બતાવેલ તમામ
વાહક સમાન ક્રોસ-વવભાગીર્ વવસ્તાર અને સમાન રેસસસ્ટન્સ ધરાવે છે.
• વાહકનો રેસસસ્ટન્સ વવપફરત પ્રમાણસર છેતેના ક્રોસ-વવભાગીર્
વવસ્તાર સયુધી. ચાંિીનો તાર સૌર્ી લાંબો હોર્ છે જ્ારે તાંબાનો તાર ર્ોડો ટૂંકો હોર્ છે
અને એલ્યુતમનનર્મનો તાર હજી પણ ઓછો હોર્ છે. ચાંિીના તાર સ્ટીલના
• કંડટ્રનો રેસસસ્ટન્સ સામગ્ી પર આધાર રાખે છેજિેની સાર્ે તે બને છે. તાર કરતાં 5 ગણા વધયુ લાંબા હોર્ છે.
• તે પણ આધાર રાખે છેકંડટ્રના તાપમાન પર. અત્ારે છેલ્લા
પફરબળને અવગણીને, આપણે એમ કહી શકીએ

જ્ાં ‘ρ’ (rho -ગ્ીક મૂળાક્ષરો) - વાહકની સામગ્ીની પ્રકૃતત પર આધાર
રાખીને એક સ્થિર છે, અને તે તેના ચોક્સ રેસસસ્ટન્સ અર્વા રેસસસ્ટીવીટી
તરીકે ઓળખાર્ છે.
જો લંબાઈ એક મીટર અને ક્ષેત્રિળ હોર્, ‘a’ = 1 m2, તો R = r.

તેર્ી, સામગ્ીનો ચોક્સ રેસસસ્ટન્સ હોઈ શકે છેતરીકે વ્ર્ાખ્ાયર્ત `મીટર વવવવધ ધાતયુઓમાં વવવવધ વાહકતા રેટિટગ હોવાર્ી,તેમની પાસે વવવવધ
ક્યુબના વવરોધી ચહેરાઓ વચ્ેનો રેસસસ્ટન્સતે સામગ્ીનો’. (અર્વા, રેસસસ્ટન્સ રેટિટર્સ પણ હોવા જોઈએ. ઇલેક્ટ્રિક સર્કટમાં િરેક ધાતયુના
કેટલીકવાર, એકમ સમઘન લેવામાં આવે છેતે સામગ્ીનો સેન્ીમીટર ક્યુબ) પ્રમાણભૂત ભાગ સાર્ે પ્રર્ોગ કરીને વવવવધ ધાતયુઓના રેસસસ્ટન્સ રેટિટગ
(ફિગ 1). શોધી શકાર્ છે. જો તમે િરેક સામાન્ય ધાતયુનો ટયુકડો પ્રમાણભૂત કિમાં
કાપો છો, અને પછી ટયુકડાઓને બેટરી સાર્ે જોડો છો, એક સમર્ે એક, તો
તમે જોશો કે વવદ્યુત પ્રવાહની વવવવધ માત્રા વહેશે. (ફિગ 3)

66