Page 251 - Electrician - 1st Year - TT - Punjabi
P. 251
ਭਬਜਲਈ ਯੰਤ੍ਾਂ ਦਾ ਵ੍ਗੀਕ੍ਨ - ਜ਼੍ੂ੍ੀ ਬਲ, MC ਅਤੇ MI ਮੀਟ੍ ਦੇ (Classification of electrical instru-
ments - Essential forces, MC and MI meter)
ਉਦੇਸ਼ : ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਿੋਗੇ
• ਇਲੈਕਭਟ੍ਰਕ ਕ੍ੰਟ ਦੇ ਪ੍ਰਿਾਵ ਦੁਆ੍ਾ ਸਟੈਂਡ੍ਡ, ਫੰਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੰਚਾਲਨ ਦੇ ਸਬੰਿ ਭਵੱਚ ਭਬਜਲਈ ਯੰਤ੍ਾਂ ਦਾ ਵ੍ਗੀਕ੍ਨ ਕ੍ੋ
• ਭਬਜਲਈ ਸੰਕੇਤਕ ਯੰਤ੍ ਦੇ ਸ੍ੀ ਕੰਮ ਕ੍ਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਦੀ ਭਕਸਮ ਦੀ ਭਵਆਭਿਆ ਕ੍ੋ।
ਇਲੈਕਟਰਹੀਕਲ ਯੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਵਦੱਤੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਿਰਗੀਵਕਰਹਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਐਂਪੀਅਰ ਘੰਟਾ ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਮੀਟਰ ਇਸ ਸ਼ਰਹੇਣੀ ਨਾਲ
ਹੈ।
ਸਿੰਧਤ ਹਨ। ਵਚੱਤਰ 3 ਵਕਲੋਿਾਟ ਘੰਟਾ/ਊਰਜਾ ਮੀਟਰ ਵਦਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
• ਵਨਰਮਾਣ ਵਮਆਰ
• ਫੰਕਸ਼ਨ
• ਯੰਤਰਾਂ ‘ਤੇ ਇਲੈਕਵਟਰਹਕ ਕਰੰਟ ਦਾ ਪਰਹਭਾਿ।
ਵਨਰਮਾਣ ਮਾਪਦੰਡ:ਇਲੈਕਟਰਹੀਕਲ ਯੰਤਰਾਂ ਨੂੰ, ਵਿਆਪਕ ਅਰਿਾਂ ਵਿੱਚ, ਵਨਰਵਮਤ
ਯੰਤਰਾਂ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਯੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਨਰਮਾਣ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਰਹੇਣੀਿੱਧ
ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸੰਪੂਰਨ ਯੰਤਰ:ਇਹ ਯੰਤਰ ਵਡਫਲੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਯੰਤਰ ਸਵਿਰਾਂਕਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ
ਮਾਪਣ ਲਈ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਮੁੱਲ ਵਦੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਯੰਤਰ ਦੀ ਇੱਕ ਚੰਗੀ
ਉਦਾਹਰਨ ਟੈਂਜੈਂਟ ਗੈਲਿੈਨੋਮੀਟਰ (ਵਚੱਤਰ 1) ਹੈ।
ਇਹ ਯੰਤਰ ਕੇਿਲ ਵਮਆਰੀ ਪਰਹਯੋਗਸ਼ਾਲਾਿਾਂ ਵਿੱਚ ਿਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸੈਕੰਡ੍ੀ ਯੰਤ੍: ਇਹਨਾਂ ਯੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਪਣ ਲਈ ਵਿਜਲਈ ਮਾਤਰਾ (ਿੋਲਟੇਜ,
ਕਰੰਟ, ਪਾਿਰ, ਆਵਦ) ਦਾ ਮੁੱਲ ਕੈਲੀਿਰੇਟਡ ਡਾਇਲ ਉੱਤੇ ਯੰਤਰਾਂ ਦੇ ਵਡਫਲੈਕਸ਼ਨ
ਤੋਂ ਵਨਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਯੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਯੰਤਰ ਦੇ ਭ੍ਕਾ੍ਭਡੰਗ ਯੰਤ੍: ਇਹ ਯੰਤਰ ਇੱਕ ਵਨਸ਼ਵਚਤ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮਾਪਣ ਲਈ ਮਾਤਰਾ
ਨਾਲ ਜਾਂ ਇੱਕ ਨਾਲ ਜੋ ਪਵਹਲਾਂ ਹੀ ਕੈਲੀਿਰੇਟ ਕੀਤਾ ਵਗਆ ਹੈ, ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਨੂੰ ਰਵਜਸਟਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੈੱਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰਹਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ
ਕੈਲੀਿਰੇਟ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਿਪਾਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਿਰਤੇ ਜਾਣ ਿਾਲੇ ਸਾਰੇ ਗਰਹਾਫ ਪੇਪਰ ਉੱਤੇ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਯੰਤਰ ਨਾਲ, ਵਕਸੇ ਿੀ ਖਾਸ ਵਮਤੀ ਅਤੇ ਸਮੇਂ
ਯੰਤਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਯੰਤਰ ਹਨ। ਲਈ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵਰਕਾਰਵਡੰਗ ਿੋਲਟਮੀਟਰ, ਐਮੀਟਰ
ਅਤੇ ਪਾਿਰ ਫੈਕਟਰ ਮੀਟਰ ਇਸ ਸ਼ਰਹੇਣੀ ਨਾਲ ਸਿੰਧਤ ਹਨ। ਵਚੱਤਰ 4 ਅਵਜਹਾ
ਫੰਕਸ਼ਨ
ਵਰਕਾਰਵਡੰਗ ਯੰਤਰ ਵਦਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸੈਕੰਡਰੀ ਯੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਫੰਕਸ਼ਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅੱਗੇ ਿਰਗੀਵਕਰਹਤ ਕੀਤਾ ਵਿਜਲਈ ਯੰਤਰਾਂ ‘ਤੇ ਿਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਇਲੈਕਵਟਰਹਕ ਕਰੰਟ ਦੇ ਪਰਹਭਾਿ:ਸੈਕੰਡਰੀ ਯੰਤਰਾਂ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਵਕ ਕੀ ਯੰਤਰ ਮਾਵਪਆ ਜਾਣ ਿਾਲੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਵਿਜਲੀ ਦੇ ਿੱਖ-ਿੱਖ ਪਰਹਭਾਿਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਿੀ ਸ਼ਰਹੇਣੀਿੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
ਜਾਂ ਵਰਕਾਰਡ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਸੰਕੇਤਕ, ਏਕੀਵਕਰਹਤ ਅਤੇ
ਵਰਕਾਰਵਡੰਗ ਯੰਤਰ ਹਨ। ਵਜਸ ‘ਤੇ ਉਨਹਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਵਨਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਿਰਤੇ ਗਏ ਪਰਹਭਾਿ ਹੇਠ ਵਲਖੇ
ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।
ਸੰਕੇਤਕ ਯੰਤ੍: ਇਹ ਯੰਤਰ (ਅੰਜੀਰ 2) ਵਸੱਧੇ ਗਰਹੈਜੂਏਟਡ ਡਾਇਲ ‘ਤੇ ਿੋਲਟੇਜ,
ਮੌਜੂਦਾ ਪਾਿਰ ਆਵਦ ਦਾ ਮੁੱਲ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਐਮਮੀਟਰ, ਿੋਲਟਮੀਟਰ ਅਤੇ • ਚੁੰਿਕੀ ਪਰਹਭਾਿ
ਿਾਟਮੀਟਰ ਇਸ ਸ਼ਰਹੇਣੀ ਨਾਲ ਸਿੰਧਤ ਹਨ। • ਹੀਵਟੰਗ ਪਰਹਭਾਿ
ਏਕੀਭਕ੍ਰਤ ਯੰਤ੍: ਇਹ ਯੰਤਰ ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਮਾਪਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਵਿਜਲੀ ਦੀ • ਰਸਾਇਣਕ ਪਰਹਭਾਿ
ਮਾਤਰਾ ਜਾਂ ਵਿਜਲਈ ਊਰਜਾ, ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਸਰਕਟ ਨੂੰ ਸਪਲਾਈ
ਤਾਕਤ - ਇਲੈਕਟ੍੍ਰਰੀਸ਼ਰੀਅਨ - (NSQF ਸੰ ਸ਼਼ੋਧਿਤੇ - 2022) - ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਭਿਤ ਭਸਿਾਂਤ 1.10.83 231
