Page 295 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટરિાન્સફોમ્મસ્મ - કરન્ટ ટરિાન્સફોમ્મર (Instrument transformers - current transformer)

ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટરિાન્સફોમ્મરની આવશ્્યકતા, પ્કાર અને સસદ્ધધાંત જણાવો
• કરન્ટ ટરિાન્સફોમ્મરનું બધાંિકામ અને જો્ડીાણ સમજાવો
• કરન્ટ ટરિાન્સફોમ્મરનો ઉપ્યોગ કરતી વખતે અનુસરવામધાં આવતી સાવચેતીઓ જણાવો.

ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટરિાન્સફોમ્મરની આવશ્્યકતા: માપન હેતયુઓ માટ્ે માપન સાધનો કરન્ટ ટરિાન્સફોમ્મસ્મ - બધાંિકામ અને જો્ડીાણના પ્કારો
સાર્ે જોડાણમાં ઉપર્ોગમાં લેિાતા ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થને ‘ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થર’
કહેિામાં આિે છે. િાસ્તવિક માપન માત્ર માપન સાધનો દ્ારા કરિામાં આિે નીચેના વિવિધ પ્રકારના કરન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ છે.
છે ઘા પ્કારનું કરન્ટ ટરિાન્સફોમ્મર: આ એક એવયું છે જેમાં પ્રાર્મમક િાઈન્ડીંગકોર

જ્ાં કરંટ્ અને િોલ્ેજ ખૂબ ઊ ં ચયું હોર્ ત્યાં સીધયું માપન શક્ય નર્ી કારણ પર એક કરતાં િધયુ ફયુલ ટ્ન્થ ઘા હોર્ છે (આકૃમત 1)
કે, આ કરંટ્ અને િોલ્ેજ વ્ર્ાજબી કદના સાધનો માટ્ે ખૂબ મોટ્ા છે અને
મીટ્રની કિકમત િધારે હશે.

ઉકેલ એ છે કે ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ િડે કરંટ્ અને િોલ્ેજને સ્ેપ-ડાઉન
કરવયું, જેર્ી મધ્ર્મ કદના સાધનો િડે માપી શકાર્.
આ ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ હાઇ કરંટ્/િોલ્ેજ લાઇનર્ી ઇન્સ્્રુમેન્ટ્ટસ અને
રરલેને ઇલેક્ક્્રકલી અલગ પાડે છે જેર્ી માણસો અને સાધનો માટ્ેનયું જોખમ
ઓછયું ર્ાર્ છે. સંપૂણ્થ અલગતા મેળિિા માટ્ે, ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ અને
કોરનયું ગૌણ ગ્ાઉન્ડ હોવયું જોઈએ

ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટરિાન્સફોમ્મરનો પ્કાર: ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થર બે પ્રકારના હોર્
છે.

• કરન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થર આકૃમત 1 લંબચોરસ પ્રકારનો કોર ધરાિતા ઘા પ્રકારના કરન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થરના
જોડાણો દશયાિે છે. સામાન્ય રીતે કરન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થરની સેકન્ડરી સાર્ે
• સંભવિત ટ્્રાન્સફોમ્થર
જોડાર્ેલ હોર્ ત્યારે એમ્મીટ્રને 5A અર્િા 1A સાર્ે સંપૂણ્થ સ્કેલ
ઉચ્ચ કરન્ટના માપન માટ્ે િપરાતા ટ્્રાન્સફોમ્થરને ‘કરન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થર’ અર્િા રડફ્લેક્શન આપિા માટ્ે ગોઠિિામાં આિે છે.
ફક્ત ‘CT’ કહેિામાં આિે છે.
કરન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થરના પ્રાર્મમક અને ગૌણ િળાંકો િચ્ચેનો ગયુણોત્તર પ્રાર્મમક
ઉચ્ચ િોલ્ેજ માપન માટ્ે િપરાતા ટ્્રાન્સફોમ્થરને ‘િોલ્ેજ ટ્્રાન્સફોમ્થર કરન્ટ નક્ટી કરે છે જે 5 અર્િા 1 amp ના નનસચિત ગૌણ કરન્ટ રેટિટ્ગ સાર્ે
અર્િા સંભવિત ટ્્રાન્સફોમ્થર’ અર્િા ટ્ૂંકમાં ‘PT’ કહેિામાં આિે છે. માપી શકાર્ છે.
સસદ્ધાંત: ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ બે વિન્ન્ડગ ટ્્રાન્સફોમ્થરની જેમ મ્્યયુચ્્યયુઅલ ઉદાહરણ તરીકે જો પ્રાર્મમક કરન્ટ 100 amps છે અને પ્રાર્મમકમાં બે
ઇન્ડક્શનના સસદ્ધાંત પર કામ કરે છે િળાંક છે, તો સંપૂણ્થ લોડ પ્રાર્મમક એ્પિપીર્ર િળાંક 200 છે. પરરણામે,
ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થરના રકસ્સામાં, નીચેની રડઝાઇન સયુવિધાઓ ધ્ર્ાનમાં ગૌણમાં 5 amps પરરભ્રમણ કરિા માટ્ે, ગૌણ િળાંકોની સંખ્યા 200/5
લેિી જરૂરી છે. હોિી આિશ્ર્ક છે, કે 40 િળાંક છે

કોર: ભૂલ ઘટ્ાડિા માટ્ે, ચયુંબકટીર્ કરન્ટ ઓછો રાખિો આિશ્ર્ક છે. આનો રીંગ ટ્ાઈપ કરંટ્ ટ્્રાન્સફોમ્થર: આના દ્ારા પ્રાર્મમક િાઈન્ડીંગ સમાિિા માટ્ે
અર્્થ એ છે કે કોરોમાં નીચી પ્રમતરક્રર્ા અને ઓછી કોર નયુકસાન હોિી જોઈએ કેન્રિમાં એક ઓપનીંગ છે આકૃમત 2 સિસગલ ટ્ન્થ પ્રાઈમરી સાર્ે રીંગ પ્રકારનયું
કરન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થર દશયાિે છે. આ કરન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થરમાં, ઇન્સ્્યયુલેટ્ેડ િાહક
વવન્ન્્ડીગ: સેકન્ડરી સલકેજ રરએક્ન્સ ઘટ્ાડિા માટ્ે વિન્ન્ડગ એકબીર્ની કે જે કરન્ટને માપિા માટ્ેનયું િહન કરે છે તે ટ્્રાન્સફોમ્થરની એસેમ્બલીમાંના
નજીક હોવયું જોઈએ; અન્યર્ા ગયુણોત્તર ભૂલ િધશે. કરન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થરના ઓપનિનગમાંર્ી સીધા જ પસાર ર્ાર્ છે.
રકસ્સામાં વિન્ન્ડગ એિી રીતે રડઝાઈન કરેલ હોવયું જોઈએ કે તે નયુકસાન
વિના મોટ્ા શોટ્્થ સર્કટ્ કરન્ટનો સામનો કરી શકે.
પાવર : ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (NSQF - સુિારેલ 2022) - સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.12.98 275