Page 294 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

ઓટોટરિાન્સફોમ્મર - સસદ્ધધાંત - બધાંિકામ - ફા્યદા - એપ્્લલકેિન (Autotransformer - principle -
construction - advantages - applications)

ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• ઓટો-ટરિાન્સફોમ્મરનો સસદ્ધધાંત જણાવો
• ઓટો-ટરિાન્સફોમ્મરના બધાંિકામનું વણ્મન કરો
• ઓટો-ટરિાન્સફોમ્મરના ફા્યદા, ગેરફા્યદા અને એ્લલીકેિન જણાવો.

ઓટો ટરિાન્સફોમ્મર
• ઓટ્ો ટ્્રાન્સફોમ્થર એ સિસગલ વિન્ન્ડગ ધરાિતયું ટ્્રાન્સફોમ્થર છે જે
પ્રાર્મમક તેમજ ગૌણ િાઈન્ડીંગ તરીકે કામ કરે છે
• ઓટ્ો ટ્્રાન્સફોમ્થર ઇલેક્્રોમેગ્ેહટ્ક ઇન્ડક્શનના ફેરાડેના કાર્દાના સ્િ
ઇન્ડક્ન્સના સસદ્ધાંત પર કામ કરે છે
િળાંક દીઠ પ્રેરરત િોલ્ેજ કોરમાં સામાન્ય કરન્ટ સાર્ે જોડાર્ેલા દરેક
િળાંકમાં સમાન હતયું

તેર્ી, મૂળભૂત રીતે તે ઓપરેશનમાં કોઈ ફરક પાડતો નર્ી કે શયું ગૌણ પ્રેરરત
િોલ્ેજ કોર સાર્ે જોડાર્ેલા અલગ િાઈન્ડીંગ માંર્ી અર્િા પ્રાર્મમક
િળાંકના ભાગમાંર્ી મેળિિામાં આિે છે. સમાન િોલ્ેજ પરરિત્થન બંને
પરરસ્થિમતઓમાં પરરણમે છે.
બાંધકામ

એક સામાન્ય બે િાઈન્ડીંગ ટ્્રાન્સફોમ્થરનો ઉપર્ોગ ઓટ્ો-ટ્્રાન્સફોમ્થર તરીકે
બે િાઈન્ડીંગ નેશ્ેણીમાં જોડટીને અને બંનેમાં િોલ્ેજ લાગયુ કરીને અર્િા
ફક્ત એક િાઈન્ડીંગ માં કરી શકાર્ છે.

તે અનયુક્રમે િોલ્ેજને નીચે અર્િા ઉપર રાખિા ઇપ્ચ્છત છે કે કેમ તેના પર
નનભ્થર છે. આકૃમત 1 અને 2 આ જોડાણો દશયાિે છે
આકૃમત 1 ને ધ્ર્ાનમાં લેતા, ઇનપયુટ્ િોલ્ેજ V1 સંપૂણ્થ િાઈન્ડીંગ a - c
સાર્ે જોડાર્ેલ છે અને લોડ RL િાઈન્ડીંગના એક ભાગ પર છે, એટ્લે કે • િજનમાં હળિા હોર્ છે
b - c. િોલ્ેજ V2 એ પરંપરાગત બે િાઈન્ડીંગટ્્રાન્સફોમ્થરની જેમ V1 સાર્ે • સમાન ક્ષમતાના બે િાઈન્ડીંગ ટ્્રાન્સફોમ્થરની સરખામણીમાં િધયુ
સંબંચધત છે, એટ્લે કે કાર્્થક્ષમ હોર્ છે.

N ગેરફાર્દા: ઓટ્ો-ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થના બે ગેરફાર્દા છે.
V = V × N bc • ઓટ્ો ટ્્રાન્સફોમ્થર પ્રાર્મમક સર્કટ્માંર્ી ગૌણને અલગ કરતયું નર્ી.
1
2
ac
જ્ાં Nbc અને Naac એ સંબંચધત િાઈન્ડીંગ પરના િળાંકોની સંખ્યા છે. • જો સામાન્ય િાઈન્ડીંગ બીસી ઓપન સર્કટ્ બની ર્ર્, તો આકૃમત 1
ઓટ્ોટ્્રાન્સફોમ્થરમાં િોલ્ેજ ટ્્રાન્સફોમવેશનનો ગયુણોત્તર સામાન્ય ટ્્રાન્સફોમ્થર અર્િા 2 નો ઉલ્લેખ કરિામાં આિે, પ્રાર્મમક િોલ્ેજ હજયુ પણ લોડને
જેટ્લો જ હોર્ છે. ફટીડ કરી શકે છે. સ્ેપ ડાઉન ઓટ્ો ટ્્રાન્સફોમ્થર સાર્ે આના પરરણામે

N V I સેકન્ડરી લોડ બળટી ર્ર્ છે અને/અર્િા ગંભીર આંચકાના સંકટ્માં
a = bc = 2 = 1 પરરણમી શકે છે, ખાસ કરીને જો સ્ેપ ડાઉન રેશશર્ો િધારે હોર્.
N ac V 1 I 2
એપ્્લલકેિન: સામાન્ય એપ્્તલકેશનો છે:
સ્ેપ ડાઉન માટ્ે < 1 સાર્ે.
• ફ્લોરોસન્ટ લેમ્પ્સ (જ્ાં સ્તલાર્ િોલ્ેજ રેટ્ેડ િોલ્ેજ કરતા ઓછયું
ફા્યદા: ઓટ્ોટ્્રાન્સફોમ્થર:
હોર્ છે)
• ઓછો ખચ્થ
• ઘટ્ાડેલ િોલ્ેજ મોટ્ર સ્ાટ્્થર
• િધયુ સારું િોલ્ેજ નનર્મન હોર્ છે
• લાઇન િોલ્ેજના નનસચિત ગોઠિણ માટ્ે શ્ેણી લાઇન બૂસ્ર
• નાના છે (આકૃમત 3)

• સિમો-લાઇન િોલ્ેજ સયુધારકો.

274 પાવર : ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (NSQF - સુિારેલ 2022) - સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.12.98