Page 290 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

ટરિાન્સફોમ્મસ્મનું વગથીકરણ (Classification of transformers)
ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• વવવવિ પરરબળોના આિારે ટરિાન્સફોમ્મસ્મનું વગથીકરણ જણાવો.

ટરિાન્સફોમ્મસ્મનું વગથીકરણ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થનો ઉપર્ોગ સામાન્ય રીતે ઉચ્ચ િોલ્ેજ અને કરંટ્ના માપન
માટ્ે ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટ્્રાન્સફોમ્થર તરીકે ર્ાર્ છે.
1 િપરાતી મયુખ્ય સામગ્ીના પ્રકાર પર આધારરત િગગીકરણ
3 ટરિાન્સફોમમેિન રેશિ્યો પર આિારરત વગથીકરણ
એર કોર ટરિાન્સફોમ્મસ્મ : આકૃમત 1, એર કોર ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થમાં હોલો નોન
મેગ્ેહટ્ક કોર હોર્ છે, જે કાગળ અર્િા ્તલાસ્સ્કના બનેલા હોર્ છે જેના • સ્ેપ-અપ ટરિાન્સફોમ્મસ્મ: ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ કે જેમાં પ્રેરરત ગૌણ િોલ્ેજ
પર પ્રાર્મમક અને ગૌણ િાઈન્ડીંગ િાઉન્ડ હોર્ છે. આ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થમાં k ની પ્રાર્મમક સમર્ે આપિામાં આિેલા સ્તોત િોલ્ેજ કરતા િધારે હોર્ છે તેને
કિકમતો 1 કરતા ઓછી હશે. એર કોર ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થનો ઉપર્ોગ સામાન્ય રીતે સ્ેપ-અપ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ કહેિામાં આિે છે.
ઉચ્ચ આિત્થન એપ્્તલકેશનમાં ર્ાર્ છે કારણ કે તેમાં કોઈ ચયુંબકટીર્ કોર • સ્ેપ-્ડીાઉન ટરિાન્સફોમ્મર: ટ્્રાન્સફોમ્થર જેમાં પ્રેરરત સેકન્ડરી િોલ્ેજ
સામગ્ી ન હોિાર્ી આર્ન્થ-નયુકસાન ર્શે નહીં. પ્રાર્મમક સમર્ે આપેલા સ્તોત િોલ્ેજ કરતા ઓછયું હોર્ છે તેને સ્ેપ-
ડાઉન ટ્્રાન્સફોમ્થર કહેિામાં આિે છે.

• આઇસોલેિન ટરિાન્સફોમ્મસ્મ: ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ કે જેમાં પ્રેરરત સેકન્ડરી
િોલ્ેજ પ્રાર્મમક સમર્ે આપિામાં આિેલા સ્તોત િોલ્ેજના સમાન હોર્
છે તેને િન-ટ્યુ િન અર્િા આઇસોલેશન ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ કહેિામાં આિે છે.
આ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થમાં ગૌણમાં િળાંકોની સંખ્યા પ્રાર્મમકમાં િળાંકની સંખ્યા
જેટ્લી હશે અને િળાંકનો ગયુણોત્તર 1 ની બરાબર હશે.
4 ન્સગલ ફેઝ અને થ્ી ફેઝ ટરિાન્સફોમ્મસ્મ

ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ ચાટ્્થ 1 ના આકૃમત 4 સિસગલ ફેઝ એસી મેઈન સ્તલાર્
સાર્ે ઉપર્ોગ માટ્ે રડઝાઇન કરિામાં આવ્ર્ા છે. આિા ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થને
સિસગલ ફેઝ ટ્્રાન્સફોમ્થર તરીકે ઓળખિામાં આિે છે. ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ 3 ફેઝ
એસી મેઈન સ્તલાર્ માટ્ે પણ ઉપલબ્ધ છે. આ પોલી ફેઝ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ
તરીકે ઓળખાર્ છે. ચાટ્્થ 1 માં આકૃમત 5 નો સંદભ્થ લો. ત્રણ તબક્ાના
2 કોરના આકાર પર આધારરત િગગીકરણ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થનો ઉપર્ોગ વિદ્યુત વિતરણમાં અને ઔદ્યોગગક કાર્્થક્રમો માટ્ે

• કોર ટ્ાઈપ ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ: કોર પ્રકારના ટ્્રાન્સફોમ્થરમાં, પ્રાર્મમક અને ર્ાર્ છે
સેકન્ડરી િાઈન્ડીંગ કોરના બે અલગ-અલગ સેક્શન/સલમ્બ પર હોર્ 5 એપ્્લલકેિન પર આિારરત વગથીકરણ
છે. (ચાટ્્થ 1 માં આકૃમત 1)
ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થને વિશશ્ટટ્ કાર્્થ માટ્ે તેમની અરજીના આધારે પણ િગગીકૃત
• શેલ પ્રકારના ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ: આ પ્રકારમાં, પ્રાર્મમક અને ગૌણ બંને કરી શકાર્ છે. અસંખ્ય સંખ્યામાં અરજીઓ છે, જો કે તેમાંર્ી કેટ્લીક નીચે
િાઈન્ડીંગ કોરના સમાન વિભાગ/અંગ પર િાઉન્ડ હોર્ છે. આનો સૂચચબદ્ધ છે:
વ્ર્ાપકપણે િોલ્ેજ અને પાિર ટ્્રાન્સફોમ્થર તરીકે ઉપર્ોગ ર્ાર્ છે.
(ચાટ્્થ 1 માં આકૃમત 2) ઇન્સ્્રુમેન્ટ ટરિાન્સફોમ્મસ્મ - ક્ક્લપમાં િપરાર્ેલ - કરન્ટ મીટ્ર પર, ઓિરલોડ
હટ્્રપ સર્કટ્ િગેરે.
• રીંગ પ્રકારના ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થ: આમાં, કોર ગોળાકાર અર્િા અધ્થિતયુ્થળાકાર
લેમમનેશનર્ી બનેલો છે (આકૃમત 3). આ એક કિરગ બનાિિા માટ્ે સ્ેક કોન્સ્ન્ટ વોલ્ેજ ટરિાન્સફોમ્મસ્મ - સંિેદનશીલ સાધનો માટ્ે સ્થિર િોલ્ેજ
અને ક્લેમ્પ્ડ છે. પ્રાર્મમક અને ગૌણ િાઈન્ડીંગ પછી કિરગ પર િાઉન્ડ સ્તલાર્ મેળિિા માટ્ે િપરાર્ેલ
કરિામાં આિે છે. આ પ્રકારના બાંધકામનો ગેરલાભ એ પ્રાર્મમક અને ઇગ્ીિન ટરિાન્સફોમ્મસ્મ - ઓટ્ોમોબાઈલમાં િપરાર્ેલ િેલ્ડીંગ
ગૌણ કોઇલને િાઈન્ડીંગ કરિામાં સામેલ મયુશ્કેલી છે. રીંગ પ્રકારના
ટરિાન્સફોમ્મસ્મ - િેલ્ડીંગ સાધનોમાં િપરાર્ છે
્ડીરિા્ય ટાઇપ ટરિાન્સફોમ્મર : ડ્રાર્ ટ્ાઇપ અર્િા એર-કૂલ્ડ, ટ્્રાન્સફોમ્થસ્થનો
ઉપર્ોગ સામાન્ય રીતે ઇનડોર એ્તલીકેશન માટ્ે ર્ાર્ છે જ્ાં અન્ય
પ્રકારના ટ્્રાન્સફોમ્થર ખૂબ જોખમી માનિામાં આિે છે.
270 પાવર : ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (NSQF - સુિારેલ 2022) - સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.12.98