Page 288 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

ટરિાન્સફોમ્મર સસદ્ધધાંત (Transformer principle)

ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• ટરિાન્સફોમ્મરના સંચાલનના સસદ્ધધાંતને સમજાવો
• ટુ-વાઇન્ન્્ડીગ ટરિાન્સફોમ્મરનું EMF સમીકરણ મેળવો
• ટરિાન્સફોમ્મરનો ટરિાન્સફોમમેિન રેશિ્યો મેળવો

ચાલો એક આદશ્થ ટ્્રાન્સફોમ્થર (આકૃમત 1) ને ધ્ર્ાનમાં લઈએ જેનયું ગૌણ
ખયુલ્્લયું છે અને જેનયું પ્રાર્મમક sinusoidal િોલ્ેજ V1 સાર્ે જોડાર્ે્લયું છે.

કાર્્થકારી સસદ્ધાંત ટ્્રાન્સફોમ્થર ફેરાડેના ઇલેક્્રોમેગ્ેહટ્ક ઇન્ડક્શનના
નનર્મના મ્્યયુચ્્યયુઅલ ઇન્ડક્શનના સસદ્ધાંત પર કામ કરે છે
એ્તલાઈડ િોલ્ેજ પ્રાર્મમક વિન્ન્ડગમાં નાનો કરન્ટ િહેિા માટ્ેનયું કારણ
બને છે. નો લોડ કરંટ્ એ એ્તલાઈડ િોલ્ેજ સમાન અને વિરુદ્ધ કાઉન્ટર
ઇલેક્્રોમોહટ્િ ફોસ્થ બનાિિા માટ્ે છે
લો્ડી પર આદિ્મ ટરિાન્સફોમ્મર: જ્ારે ગૌણ લોડ સાર્ે જોડાર્ેલ હોર્ છે,
પ્રાર્મમક િાઈન્ડીંગ કેિળ ઇન્ડક્ક્િ હોિાર્ી અને ત્યાં કોઈ આઉટ્પયુટ્
નર્ી, પ્રાર્મમક માત્ર ચયુંબકટીર્ કરન્ટ Im ખેંચે છે. આ કરન્ટનયું કાર્્થ માત્ર કોરને ત્યારે ગૌણ કરન્ટ િહે છે અને તે બદલામાં પ્રાર્મમક કરન્ટમાં િધારો કરે છે.
ચયુંબક બનાિિાનયું છે. Im તીવ્રતામાં નાનયું છે અને V1 90°ર્ી પાછળ છે. આ કેિી રીતે ર્ાર્ છે તે નીચે િણ્થિેલ છે.
પ્રાર્મમક અને ગૌણ પ્રિાહો િચ્ચેનો સંબંધ પ્રાર્મમક અને ગૌણ એ્પિપીર્ર
આ િૈકસ્્પપક કરન્ટ Im એક િૈકસ્્પપક કરન્ટ φ ઉત્પન્ન કરે છે જે કરન્ટના િળાંકોની સરખામણી પર આધારરત છે.
પ્રમાણસર છે અને તેર્ી તેની સાર્ે ફેઝ માં છે (Im ). આ બદલાતા કરન્ટ
બંને િાઈન્ડીંગસાર્ે જોડાર્ેલા છે. તેર્ી, તે પ્રાર્મમકમાં સ્િ-પ્રેરરત EMF(E)1 જ્ારે ગૌણ ઓપન સર્કટ્ હોર્ છે, ત્યારે પ્રાર્મમક કરન્ટ એિો હોર્ છે કે
ઉત્પન્ન કરે છે જે કરન્ટ ‘φ’ ને 900 ર્ી પાછળ રાખે છે. આ િેક્ર ડાર્ાગ્ામ પ્રાર્મમક એ્પિપીર્ર િળાંક EMF (E1) પ્રેરરત કરિા માટ્ે જરૂરી કરન્ટ ‘ø’
આકૃમત 2 માં દશયાિિામાં આવ્્યયું છે. ઉત્પન્ન કરિા માટ્ે પૂરતો હોર્ છે જે વ્ર્િહારીક રીતે સમાન હોર્ છે અને
લાગયુ િોલ્ેજ ‘V1’ની વિરુદ્ધ હોર્ છે. ચયુંબકટીર્ કરન્ટ સામાન્ય રીતે સંપૂણ્થ
સેકન્ડરી િાઈન્ડીંગ સાર્ે પ્રાર્મમક સિલક્સ દ્ારા ઉત્પારદત ફ્લક્સ ‘ø’ અને લોડ પ્રાર્મમક કરન્ટના 2 ર્ી 5 ટ્કા જેટ્લો હોર્ છે.
પરસ્પર ઇન્ડક્શન દ્ારા EMF (E2) પ્રેરે છે જે ફ્લક્સ ‘ø’ કરતાં 90° Fig
2 પાછળ રહે છે. જેમ કે િળાંક દીઠ પ્રાર્મમક અર્િા ગૌણમાં પ્રેરરત EMF જ્ારે લોડને ગૌણ ટ્ર્મનલ્સ પર જોડિામાં આિે છે, ત્યારે ગૌણ કરન્ટ
સમાન છે ગૌણ EMF ગૌણના િળાંકની સંખ્યા પર આધાર રાખે છે - લેન્ઝના કાર્દા દ્ારા - રડમેગ્ેટ્ાઇઝિઝગ અસર પેદા કરે છે. પરરણામે
પ્રાર્મમકમાં પ્રેરરત કરન્ટ અને EMF સહેજ ઘટ્ે છે
જ્ારે ગૌણ ઓપન સર્કટ્ હોર્, ત્યારે તેનયું ટ્ર્મનલ િોલ્ેજ ‘V2’ પ્રેરરત
EMF (E2) જેટ્્લયું જ હોર્ છે. બીજી બાજયુ, કોઈ ભાર વિનાનો પ્રાર્મમક કરન્ટ પરંતયુ આ નાનો ફેરફાર લાગયુ િોલ્ેજ ‘V1’ અને પ્રેરરત EMF (E1) િચ્ચેના
ખૂબ નાનો છે, તેર્ી લાગયુ ર્ર્ેલ િોલ્ેજ ‘V1’ વ્ર્િહારીક રીતે સમાન છે તફાિતમાં 1 ટ્કાનો િધારો કરી શકે છે જે રકસ્સામાં નિો પ્રાર્મમક કરન્ટ નો
અને પ્રાર્મમક પ્રેરરત EMF (E1) ની વિરુદ્ધ છે. પ્રાર્મમક અને ગૌણ િોલ્ેજ લોડ કરંટ્ કરતાં 20 ગણો હશે.
િચ્ચેનો સંબંધ આકૃમત 2.
ગૌણના રડમેગ્ેટ્ાઇઝિઝગ એ્પિપીર્ર િળાંક આમ પ્રાર્મમક એ્પિપીર્ર
આર્ી આપણે એમ કહટી શકટીએ િળાંકમાં િધારો ર્િાર્ી લગભગ તટ્થિ ર્ઈ ર્ર્ છે અને કારણ કે
કોઈ લોડ પર પ્રાર્મમક એ્પિપીર્ર િળાંક સંપૂણ્થ લોડ એ્પિપીર્ર િળાંકની
તયુલનામાં ખૂબ જ નાનો છે.

તેર્ી સંપૂણ્થ લોડ પ્રાર્મમક એ્પિપીર્ર િળાંક ~ સંપૂણ્થ લોડ ગૌણ એ્પિપીર્ર
િળાંક

268 પાવર : ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (NSQF - સુિારેલ 2022) - સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.12.98