Page 115 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

શ્ેણીમધાં આર એન્ડ એલ સા્થે એસી સર્કિટ (A.C. circuit with R & L in series)

ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• વોલ્ટેજ અને કિરંટ સંબંિ જણાવો
• શ્ેણીમધાં RL સા્થે શ્ેણી સર્કિટની અવબાિ નક્ી કિરો
• શ્ેણી સર્કિટમધાં પાવરની ગણતરી કિરો (શ્ેણીમધાં આરએલ સા્થે)
• RL શ્ેણી સર્કિટમધાં પાવર ફેટ્રની ગણતરી કિરો.

જ્ારે અવરોધ અને ઇન્ડટ્ન્સ શ્ેણીમાં જોડા્યેલા હો્ય છે,અર્વા અવરોધ આવ્્યરું છે. સ્પષ્ટપણે, ફાસર સરવાળો V એ V અને V ના બીજગણણત
L R
સાર્ે કોઇલના દકસ્સામાં, rms કરંટ I એ X અને R બંને દ્ારા મ્યબાદિત છે સરવાળા કરતા ઓછો છે. ઉપરાંત, કારણ કે V એ કાટખૂણાવાળા વત્રકોણનરું
L L
જો કે X અને R માં કરંટ I સમાન છે કારણ કે તેઓ શ્ેણીમાં છે, સમગ્ર R માં કણ્થ છે, V દ્ારા આપવામાં આવે છે
L
વોલ્ેજ ડરિોપ V = I છે અને સમગ્ર X માં વોલ્ેજ ડરિોપ V = IX છે. X દ્ારા
R R L L L L
કરંટ I એ V ને 90°ર્ી પાછળ રાખવો જોઈએ કારણ કે આ ઇન્ડટ્ન્સ
L
અને તેના સ્વ-પ્રેદરત વોલ્ેજ દ્ારા કરંટ વચ્ેનો તબક્કો કોણ છે. કરંટ I ર્ી
R સરુધી, અને તેનો IR વોલ્ેજ ડરિોપ, તબક્કામાં છે અને તેર્ી તબક્કો કોણ
0° છે.
હવે ચાલો ફાસર રજૂઆતના સસદ્ધાંતને લાગરુ કરીએશરુદ્ધ અવરોધ અને શરુદ્ધ
ઇન્ડટ્ન્સ ધરાવતી શ્ેણી સર્કટમાં. (દફગ 1)

શ્ેણી RL સર્કિટનું અવબાિ: શ્ેણી, RL સર્કટમાં કરંટના કરુલ વવરોધને
અવબાધ Z કહેવામાં આવે છે. તે કરંટ I માં કરુલ લાગરુ વોલ્ેજ V નો ગરુણોત્તર
છે. અવબાધ ઓમિમાં માપવામાં આવે છે. જેમ કે અવરોધ અને પ્રેરક
પ્રમતદક્ર્યા છે. પરંતરુ, નીચેના દ્ારા બતાવ્્યા પ્રમાણે, અવબાધ એ અવરોધ
અને પ્રમતદક્ર્યાનો વેટ્ર સરવાળો છે

દફગ 4 માં બતાવ્્યા પ્રમાણે શ્ેણી, RL સર્કટ માટે `વોલ્ેજ વત્રકોણ’નો
આપણે સીદરઝ સર્કટ પર વવચાર કરી રહ્યા હોવાર્ી, જો આપણે કરંટ ફેસરને વવચાર કરો
આડી સંિભ્થ સ્થિમતમાં િોરીએ તો તે અનરુકૂળ છે કારણ કે તે રેશઝસ્ર અને Given V = V + V and V = IR and V = IX
2
2
2
ઇન્ડટ્ર બંને માટે ‘સામાન્ય’ છે. આ phasor પર સરુપરઇમ્પોઝ્ટડ એ સમગ્ર R L R L L
રેશઝસ્ર V માં વોલ્ેજ ફેસર છે. આનરું કારણ એ છે કે શરુદ્ધ રેશઝસ્રમાં
R
કરંટ અને વોલ્ેજ હંમેશા એકબીજા સાર્ે તબક્કામાં હો્ય છે. (દફગ 2)

તેવી જ રીતે, ઇન્ડટ્ર V ની સમગ્ર વોલ્ેજ ફેસર કરંટ I કરતા 90° આગળ
L
િોરવામાં આવે છે અન્ય શબ્ોમાં કરંટ ફાસરને આગળ ધપાવે છે. આનરું
કારણ એ છે કે, આપણે જાણીએ છીએ તેમ, શરુદ્ધ ઇન્ડટ્ન્સમાં કરંટ હંમેશા
ઇન્ડટ્ર વોલ્ેજને 90°ર્ી પાછળ રાખે છે.
જો કે, આ બે વોલ્ેજ એકબીજા સાર્ે તબક્કાની બહાર 90° છે. આનો અર્્થ
એ છે કે સમગ્ર શ્ેણીના સં્યોજનમાં કરુલ વોલ્ેજ ફ્કત VL માં બીજગણણતી્ય
રીતે VR ઉમેરીને મેળવી શકાતરું નર્ી. આપણે તેમની વચ્ેના કોણને ધ્્યાનમાં
લેવરું જોઈએ
લાગરુ કરેલ વોલ્ેજ V એ V અને V નો (ફાસોર) સરવાળો છે જેમાં તબક્કા
R L
કોણ ઉમેરા્ય છે
આ ફાસોર ઉમેરણ ફ્કત સમાંતર ચતરુષ્ોણ (આ દકસ્સામાં એક ચોરસ)
બનાવીને અને કણ્થ િોરવાર્ી કરી શકા્ય છે. આ દફગ 3 માં િશબાવવામાં
પાવર : ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (NSQF - સુિારેલ 2022) - સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.5.45 95