Page 120 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

પાવર (Power) સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.5.46
ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (Electrician) - AC સર્કિટ

શ્ેણી રેઝોનન્સ સર્કિટ (Series resonance circuit)
ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• શ્ેણી રેઝોનન્સ સર્કિટની ઈમ્પીડન્સ સમજાવો
• માટે િરત જણાવોશ્ેણી પડઘો અને તેની અભિવ્્યક્ક્ત
• રેઝોનન્સ ફ્ીક્વન્સી અને તેના ફોર્્મુજાલા જણાવો.

શ્ેણી રેઝોન ન્સ સર્કિટ
શ્ેણી રેઝોનન્સ સર્કિટની અવરોિ

દફગમાં બતાવેલ એક સરળ શ્ેણી LC સર્કટ1. આ શ્ેણી એલસી સર્કટમાં,

Z = 50Ω, કેપેસસટીવ (કારણ કે X > X )
C L
– અવરોધ R એ ઓમિમાં શ્ેણીની સર્કટ (આંતદરક અવરોધ) નો કરુલ સર્કટ દ્ારા કરંટ I દ્ારા આપવામાં આવે છે,
અવરોધ છે,
– X એ ઓમિમાં પ્રેરક પ્રમતદક્ર્યા છે, અને
L
તેર્ી, સમગ્ર ઘટકોમાં વોલ્ેજ ડરિોપ હશે
– X એ ઓમિમાં કરુલ કેપેસસટીવ પ્રમતદક્ર્યા છે
C
V = વોલ્ેજ ડરિોપ સમગ્ર R = I.R = 2x40 = 80 વોલ્
દફગ 1a પરના સર્કટમાં, કારણ કે કેપેસસટીવ દરએટ્ન્સ (90Ω) ઇન્ડક્ટ્વ R
દરએટ્ન્સ (60Ω) કરતાં મોટી છે, તેર્ી સર્કટની ચોખ્ખી પ્રમતદક્ર્યા V = વોલ્ેજ ડરિોપ સમગ્ર L = IS.X = 2 x 60 = 120 વોલ્
L
કેપેસસટીવ હશે. આ દફગ 1b માં બતાવવામાં આવ્્યરું છે V = વોલ્ેજ ડરિોપ સમગ્ર C = IS.X = 2x 90 = 180 વોલ્
C
નોંિ: જો કિેપેસસટીવ દરએટ્ન્સ પ્રેરકિ પ્રતતદરિ્યા કિરતા નાનું હો્ય V અને V વવરોધી ધ્રુવી્યતાના હોવાર્ી, નેટ દરએક્ટ્વ વોલ્ેજ V એ દફગ
L
C
તો સર્કિટનું ચોખ્્ખું દરએટ્ન્સ ઇન્ડક્ટ્વ હોત. 2 માં બતાવ્્યા પ્રમાણે = 180 - 120 = 60V છે. X
પ્રમતદક્ર્યા અને અવરોધના માપનનરું એકમ સમાન(ઓમિ) હોવા છતાં, નોંધ કરો કે લાગરુ કરેલ વોલ્ેજ પ્રમતદક્ર્યાશીલ ઘટક X અને પ્રમતરોધક
સર્કટનરું ઈમ્પીડન્સ Z R, X અને X ના સાિા ઉમેરા દ્ારા આપવામાં આવતરું ઘટક પરના વોલ્ેજ ટીપાંના સરવાળા સમાન નર્ી. આ ફરીર્ી છે કારણ કે
L C
નર્ી. આનરું કારણ એ છે કે, X +90° R સાર્ે તબક્કાની બહાર છે અને X વોલ્ેજ ટીપાં તબક્કામાં નર્ી. પરંતરુ V અને V નો ફાસર સરવાળો નીચે
L C R X
એ R સાર્ે તબક્કાની બહાર -90° છે આપેલા પ્રમાણે લાગરુ કરેલ વોલ્ેજ જેટલો હશે,
આર્ી દફગ 1c માં ડોટેડ રેખાઓ દ્ારા બતાવ્્યા પ્રમાણે સર્કટનો ઈમ્પીડન્સ
Z એ અવરોધક અને પ્રમતદક્ર્યાશીલ ઘટકોનો ફાસર ઉમેરો છે. તેર્ી,
સર્કટની ઇમ્પીડેન્સ Z દ્ારા આપવામાં આવે છે,

જો XL XC કરતા વધારે હો્ય, તો ઈમ્પીડન્સ Z નરું સંપૂણ્થ મૂલ્ય હશે,
સર્કટનો તબક્કો કોણ θ દ્ારા આપવામાં આવે છે

દફગ 2(a) માં સર્કટ માટે, કરુલ ઈમ્પીડન્સ Z છે
100