Page 114 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati
P. 114
કિેપેસસટીવ દરએટ્ન્સ: કેપેસસટર દ્ારા કરંટના કરંટને આપવામાં આવતો
વવરોધ કેપેસસટીવ દરએટ્ન્સ કહેવા્ય છે અને સંશક્ષપ્તમાં Xc કહેવા્ય છે.
કેપેસસટીવ પ્રમતદક્ર્યા દ્ારા ગણતરી કરી શકા્ય છે
જ્ાં 2 લગભગ 6.28
જ્ાં I = કરંટ મારફતેઇન્ડટ્ન્સ, એમ્પી્યર
L
F છે તે Hz માં આવત્થન છે
V માં = સમગ્ર ઇન્ડટ્ન્સમાં વોલ્ેજ, વોલ્માં
L
C એ કેપેસીટન્સ ફેરાડ છે અને ω = 2πf
X= પ્રેરક પ્રમતદક્ર્યાઓમિ માં
l તેના પ્રેરક પ્રમતકૂળની જેમ - પ્રેરક પ્રમતદક્ર્યા, કેપેસસટીવ પ્રમતદક્ર્યા ઓમિમાં
શુદ્ધ કિેપેસીટન્સ સર્કિટ વ્્ય્કત ર્ા્ય છે. ઓમિનો નન્યમ ફ્કત કેપેસસટીવ દરએટ્ન્સ ધરાવતા સર્કટ
દફગ 8 એક ઓલ્નનેટીવemf E લાગરુ િશબાવે છેકેપેસસટરની પ્લેટો સરુધી. પર પણ લાગરુ કરી શકા્ય છે
જ્ારે વોલ્ેજ શૂન્ય મૂલ્યર્ી 0 પર શરૂ ર્ા્ય છે. ઉદાહરણ 1
10 μF કેપેસસટર 250 V, 50 Hz સપ્લા્યમાં જોડા્યેલ છે. (a) કેપેસસટરના
અવરોધ અને (b) કરંટની ગણતરી કરો.
ઉકેલ:
પ્રમતદક્ર્યા
દફગ 9 બતાવે છે કે વૈકસ્્પપકકેપેસસટર પર લાગરુ કરા્યેલ emf કેપેસસટરમાં
કરંટને લાગરુ પડેલા emfને 90° તરફ િોરી જા્ય છે. આ દફગ 10 માં ફેસોસ્થ
દ્ારા બતાવવામાં આવ્્યરું છે.
જ્ારે ત્વદરત L પહોંચી જા્ય છે, ત્યારે emf નો વધારો અટકે છે અને
કરંટ ઘટીને શૂન્ય ર્ા્ય છે. L અને M ની વચ્ે ઇએમએફ ઘટે છે અને
કેપેસસટરમાંર્ી કરંટવહે છે તેર્ી કેપેસસટર દડસ્ચાજ્થ ર્ા્ય છે અને કરંટ તેની
દિશા ઉલટાવી િે છે, કરંટની નનશાની નકારાત્મક બની જા્ય છે. વોલ્ેજ
તરંગ E શૂન્યમાંર્ી પસાર ર્્યા પછી M પર શૂન્યમાંર્ી પસાર ર્્યા પછી માત્ર કેપેસીટન્સ ધરાવતા સર્કટમાં સરેરાશ પાવર શૂન્ય છે. આ વત્થમાન
કરંટનરું આ દરવસ્થલ કરંટ તરંગ I દ્ારા દફગ 5 માં િશબાવવામાં આવ્્યરું છે, અને વોલ્ેજ વળાંકો (દફગ 11) માંર્ી પાવર કવ્થને પ્લોટ કરીને બતાવી
emf નકારાત્મક છે અને કેપેસસટરમાં ચાજ્થ ઉલટાવી િેવામાં આવે છે, તેર્ી, શકા્ય છે જેમ કે માત્ર ઇન્ડટ્ન્સ સાર્ેના સર્કટ માટે કરવામાં આવ્્યરું હતરું.
કરંટ નકારાત્મક દિશામાં રહે છે. જ્ાં સરુધી emf નકારાત્મક દિશામાં તેના
મહત્તમ મૂલ્ય સરુધી પહોંચે ત્યાં સરુધી આ ચાલરુ રહે છે. ત્વદરત N પર, કરંટ દફગ 11 કેપેસસટીવ સર્કટ માટે પાવર કવ્થ.
દરવસ્થ અને ફરીર્ી પોશઝહટવ ચાર્જજગ બને છે અને કેપેસસટરનરું દડસ્ચાર્જજગ
ચાલરુ રહે છે જ્ાં સરુધી ઓલ્નનેટીવઇએમએફ તેની પ્લેટ પર હાજર હો્ય છે.
દફગ 9 બતાવે છે કે કેપેસસટર પર લાગરુ ઓલ્નનેટીવઇએમએફ કેપેસસટરમાં
કરંટને લાગરુ પડેલા ઇએમએફને 90° તરફ િોરી જા્ય છે. આ દફગ 10 માં
ફેસોસ્થ દ્ારા બતાવવામાં આવ્્યરું છે.
94 પાવર : ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (NSQF - સુિારેલ 2022) - સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.5.45
