Page 127 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

પાવર (Power) સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.5.49
ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (Electrician) - AC સર્કિટ

AC સિસગલ ફેઝ સસસ્ટમમધાં પાવર, એનર્જા અને પાવર ફેટ્ર - સમસ્્યાઓ (Power, energy and power
factor in AC single phase system - Problems)

ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• સિસગલ ફેઝ સર્કિટમધાં પાવર અને પાવર ફેટ્ર વચ્ેનો સંબંિ જણાવો
• ડા્યરેટ્ મીટર રીડિડગનો ઉપ્યોગ કિરીને પાવર ફેટ્રને માપવા માટે કિનેક્શન ડા્યાગ્ામ જણાવો
• AC સર્કિટમધાં PF અને પાવર સંબંધિત સમસ્્યાની ગણતરી કિરો.

ડીસી સર્કટમાં પાવરની ગણતરી કરી શકા્ય છેસૂત્રનો ઉપ્યોગ કરીને. - િેખીતી પાવર VA (P )
a
- P = E x I વોટ્ટસ ત્રણ પ્રકારની પાવર વચ્ેનો સંબંધ પાવર વત્રકોણનો ઉલ્લેખ કરીને મેળવી
શકા્ય છે. (દફગ 1)
- P = E /R વોટ્ટસ.
2
તેર્ી
ઉપરો્કત સૂત્રોનો ઉપ્યોગAC સર્કટમાં સાચી પાવર ત્યારે જ મળશે
જો સર્કટમાં શરુદ્ધ અવરોધ હો્ય. નોંધ કરો કે પ્રમતદક્ર્યાની અસર એસી
સર્કટમાં હાજર છે.
એસી સર્કિટમધાં પાવર: AC સર્કટમાં ત્રણ પ્રકારની પાવર હો્ય છે.

- સદક્ર્ય પાવર (સાચી પાવર )
- પ્રમતદક્ર્યાશીલ પાવર

- િેખીતી પાવર
2
2
2
સદક્ર્ય પાવર (સાચી પાવર ): AC સર્કટમાં સદક્ર્ય પાવર ની ગણતરી P = P + P વોલ્-એમ્પી્યર (VA)
r
a
ડા્યરેટ્ કરંટ સર્કટ કરતા અલગ છે. માપવા માટેની સદક્ર્ય પાવર એ V x જ્ાં ‘P ’ છેવોલ્-એમ્પી્યર (VA) માં િેખીતી પાવર
I x Cos θ નરું ઉત્પાિન છે જ્ાં Cos θ એ પાવર ફેટ્ર છે (કરંટ અને વોલ્ેજ a
વચ્ેના તબક્કા કોણનરું કોસાઇન). આ સૂચવે છે કે લોડ સાર્ે જે સંપૂણ્થપણે વોટ્ટસ (W) માં `P’ સાચી પાવર છે
પ્રમતરોધક નર્ી અને જ્ાં કરંટ અને વોલ્ેજ તબક્કામાં નર્ી, માત્ર કરંટનો P a વોલ્-એમ્પી્યર દરએક્ટ્વમાં રીએટ્ીવ પાવર છે. (VAR)
q
તે ભાગ જે વોલ્ેજ સાર્ે તબક્કામાં છે તે પાવર ઉત્પન્ન કરશે. આ વોટમીટર પાવર ફેટ્ર: આએસી સર્કટને વવતદરત કરવામાં આવતી સાચી પાવર નો
વડે માપી શકા્ય છે.
ગરુણોત્તર સ્તોત દ્ારા સપ્લા્ય ર્વો જોઈએ તેવી િેખીતી પાવર ની તરુલનામાં
રીએટ્ીવ પાવર (પીઆર): પ્રમતદક્ર્યાશીલ પાવર (વોટલેસ પાવર) સાર્ે લોડનરું પાવર ફેટ્ર કહેવા્ય છે. જો આપણે કોઈપણ પાવર વત્રકોણ (દફગ
P = V x I x Sin θ 2) નરું પરીક્ષણ કરીએ, તો તમે જોઈ શકો છો કે સાચી પાવર અને િેખીતી
r
પાવર નો ગરુણોત્તર કોણની કોસાઈન છે.
કરંટનો માત્ર તે ભાગજે આ દકસ્સામાં વોલ્ેજ સાર્ે 90° તબક્કાની બહાર
(90° ફેઝ શશફ્ટ) છે. બીજી તરફ કેપેસસટર અને ઇન્ડટ્સ્થ, ઓલ્નનેટીવરીતે
ઊજા્થનો સંગ્રહ કરે છે અને તેને સ્તોતમાં પરત કરે છે. આવી થિાનાંતદરત
પાવર ને વોલ્/એમ્પી્યર દરએક્ટ્વ અર્વા વસ્થમાં માપવામાં આવતી સમીકરણમાંર્ી, તમે અવલોકન કરી શકો છો કે ત્રણે્ય પાવર ઓ સંબંધધત
રીએટ્ીવ પાવર કહેવામાં આવે છે. સાચી પાવર ર્ી વવપરીત, રીએટ્ીવ છે અને તેને જમણા-કોણ પાવર વત્રકોણમાં રજૂ કરી શકા્ય છે, જેમાંર્ી પાવર
પાવર કોઈ ઉપ્યોગી કા્ય્થ કરી શકતી નર્ી.
પદરબળને સાચી પાવર અને િેખીતી પાવર ના ગરુણોત્તર તરીકે મેળવી શકા્ય
દેખીતી પાવર : િેખીતી પાવર , P = V x I. છે. ઇન્ડક્ટ્વ લોડ્ટસ માટે, પાવર ફેટ્રને કેપેસસટીવ લોડમાં અગ્રણી પાવર
a
માપન એ જ રીતે કરી શકા્ય છે જેમ કે વોલ્મીટર અને એમીટર સાર્ે ફેટ્રર્ી અલગ પાડવા માટે તેને લેન્ગગ કહેવામાં આવે છે. (દફગ 2)
ડા્યરેટ્ કરંટ. સર્કટનરું પાવર ફેટ્ર નક્કી કરે છે કે આપેલ સાચી પાવર પહોંચાડવા માટે
તે ફ્કત ઉત્પાિન છેકરુલ લાગરુ વોલ્ેજ અને કરુલ સર્કટ કરંટ અને તેનરું એકમ
વોલ્-એમ્પી્યર (VA) છે.
પાવર વત્રકિોણ: પાવર વત્રકોણ એસી સર્કટમાં ત્રણ અલગ-અલગ પ્રકારના
પાવરને ઓળખે છે.
- સાચી પાવર વોટ્ટસમાં (પી)

- પ્રમતદક્ર્યાશીલ પાવર vars માં (P )
r
107