Page 207 - R&ACT - 1st Year - TT - Marathi
P. 207
स्टेटरवरील गती, परंतु रोटरवरील प्रभावी गती स्स्पच्ा % कमी के ल्ानंतर जेव्ा Ns - स्टेटरवर चुंबकीय क्षेत् गती (�संक्ोनस गती) �िरते
टाइल कमी होते. म्िजे दोन पोल मोटरसाठी ते २८५० आरपीएम असू शकते
Nr - रोटर गती �कं वा प्रभावी गती
चार ध्ुव मोटरसाठी ते असू शकते
एस - स्स्प
रोटर ज्ा वेगाने �िरतो त्ाला मोटरचा रोटर वेग १४२५ rpm असे म्ितात.
उदा. ४ पोल मोटरसाठी, सूत्ानुसार रोटरचा वेग १४२५ r.p.m आहे,
स्टेटर (�संक्ोनस) गती आ�ि वास्�वक रोटर वेग यातील िरकाला स्स्प
म्ितात. स्स्प स्पीड ही r.p.m ची संख्या आहे ज्ाद्ारे रोटर सतत �िरिाऱ्या
चुंबकीय क्षेत्ाच्ा मागे पडतो.
समीकरिाद्ारे स्स्प शोधण्ाचे सूत्; स्स्प चे
एसी आधि डीसी मोटरमिील फरक
अ. रि. एसी मोटर डीसी मोटर
1 एसी मोटरला इलेस्क्ट्रक मोटर म्िून पररभा�र्त के ले जाऊ शकते डीसी मोटर ही �िरिारी इलेस्क्ट्रक मोटर देखील आहे जी डीसी करंटला
जी एसी करंटद्ारे चाल�वली जाते यां�त्क उजमेमध्े रूपांतररत करते.
2 एसी मोटस्ण प्रामुख्याने दोन प्रकारच्ा असतात डीसी मोटस्ण देखील दोन प्रकारचे
a �संक्ोनस मोटर a ब्शेस असलेली डीसी मोटर
b इंडक्शन मोटर b ब्शेस�शवाय DC मोटर
3 एसी मोटस्णमध्े कम्ुटेटर आ�ि ब्शेस अनुपस््थथित आहेत. डीसी मोटस्ण िक्त डीसी सप्ाय �दल्ावरच चालतील, डीसी सीरीज
मोटरच्ा बाबतीत मोटार एसी सप्ायसह चालू शकते परंतु शंट
मोटस्णसाठी एसी मोटरवर कधीही चालत नाही
4 एसी मोटस्ण �संगल िे ज आ�ि थ्री िे ज सप्ाय दोन्ीवर चालू शकतात. डीसी मोटस्णमध्े कम्ुटेटर आ�ि काब्णन ब्शेस असतात
5 थ्री िे ज एसी मोटर सेल्फ-स्टा�टयंग असते परंतु �संगल-िे ज एसी डीसी मोटस्ण नेहमीच स्वत: ची सुरुवात करतात.
मोटरला सुरुवातीची यंत्िा आवश्यक असते
6 AC मोटस्णमध्े चुंबकीय क्षेत् �िरत असताना आममेचर हे स्टेशन असते. चुंबकीय क्षेत् स््थथिर असताना DC मोटस्ण आममेचर �िरवतात.
7 AC मोटस्णमध्े तीन इनपुट ट�म्णनल्स (RYB) असतात. DC मोटरमध्े दोन इनपुट ट�म्णनल (+ve आ�ि –ve) असतात.
8 एसी मोटरचा वेग वारंवारता बदलून बदलता येतो डीसीच्ा बाबतीत मोटारचा वेग आममेचर वाइं�डंग करंट बदलून �नयं�त्त
के ला जाऊ शकतो.
9 AC मोटस्ण लोडमधील बदलास मंद प्र�तसाद दश्णवतात. डीसी मोटस्ण लोडमधील बदलास द्ुत प्र�तसाद दश्णवतात.
10 एसी मोटरमध्े ब्शेस आ�ि कम्ुटेटर नसल्ामुळे , ते खूप खडबडीत DC मोटस्णमधील ब्शेस आ�ि कम्ुटेटर गती मया्ण�दत करतात आ�ि
असतात आ�ि त्ांची आयुमा्णन जास् असते मोटरचे आयुमा्णन कमी करतात.
11 इंडक्शन करंट लूज आ�ि मोटर स्स्पमुळे एसी मोटरची काय्णक्षमता DC मोटरची काय्णक्षमता जास् आहे कारि स्स्प आ�ि इंडक्शन
कमी होते. करंट लॉस नाही.
12 ब्शेस आ�ि कम्ुटेटर अनुपस््थथित असल्ाने एसी मोटरला कमी कम्ुटेटर आ�ि ब्शेसच्ा प्रेझेंटरमुळे डीसी मोटरला जास् देखभाल
देखभालीची आवश्यकता असते. आवश्यक आहे.
13 उच्च गती आ�ि पररवत्णनीय टॉक्ण ची आवश्यकता असल्ास एसी व्ेररएबल स्पीड आ�ि उच्च टॉक्ण साठी रीड असल्ास डीसी मोटस्ण
मोटस्ण आवश्यक आहेत. आवश्यक आहेत.
CG & M : R & ACT (NSQF - उजळिी 2022) - एक्सरसाईस साठी संबंधित धिअरी 1.10.61&62 187
