Page 345 - Electronic Mechanic - 1st Year - TT - Marathi

र्ेनसमल ते BCD एन्होर्र
मग आपण असे म्णू िकतो की स्ॅन्डसवा कॉम्बिनेिनल लॉशिक िीकोिर हा एक
या प्रकारच्ा एन्ोिरमध्े सहसा दहा इनपुट लाइन आशण 4 आउटपुट लाइन n- टू - m िीकोिर आहे, िेव्ा m < 2n, आशण ज्ाचे आउटपुट , Q फक्त त्याच्ा
असतात, प्रत्येक इनपुट लाइन प्रत्येक िेशसमल अंकािी संबंशित असते आशण 4 करंट इनपुटवर अवलंबून असते, कोणता बायनरी कोि शकं वा बायनरी संख्ा त्या
आउटपुट बीसीिी कोििी संबंशित असतात.
बायनरी इनपुटिी संबंशित आहे हे ठरवते.
हा एन्ोिर िीकोि के लेला िेशसमल िेटा इनपुट म्णून स्वीकारतो आशण
आउटपुट लाईसिवर उपलब्ध असलेल्ा BCD आउटपुटमध्े एन्ोि करतो. बायनरी िीकोिर कोिेि इनपुट्सला कोिेि आउटपुटमध्े रूपांतररत करतो,
शिथे इनपुट आशण आउटपुट कोि वेगळे असतात आशण िीकोिर बायनरी शकं वा
खालील आकृ ती त्याच्ा ट् ट्रु थ टेबल सह िेशसमल ते बीसीिी एन्ोिरचे बेशसक बीसीिी (8421 कोि) इनपुट पॅटनवा “िीकोि” करण्ासाठी उपलब्ध असतात.
लॉशिक शचन् दिवावते. ट् ट्रु थ टेबल प्रत्येक िेशसमल अंकासाठी BCD कोि दिवावते. कॉमनतः उपलब्ध BCD - ते - िेशसमल िीकोिरमध्े TTL 7442 शकं वा CMOS

यावरून आपण बीसीिी शबट आशण िेशसमल अंक यांच्ातील संबंि तयार करू 4028 समाशवष्ट असतात. कॉमनत: िीकोिर आउटपुट िीकोिर” सशकवा ट्समध्े
िकतो. िेशसमल िून्यासाठी कोणतीही स्ष्ट इनपुट लाइन नाही हे लक्षात घेणे 2- ते- 4, 3- ते - 8 आशण 4- ते -16 लाइन कॉम्न्गरेिन समाशवष्ट असतात.
महत्ताचे आहे. िेव्ा ही स्ेट उद्भवते, म्णिे िेशसमल इनपुट 1 ते 9 सववा िून्य ट् ट्रु थ टेबल सह 2- ते -4 लाईन िेकोिवारचे उदाहरण आकृ ती 5a आशण 5b मध्े
असतात. बीसीिी आउटपुट 0000 आहे. दाखवले आहे.

बायिरी नर्कहोर्र आकृ ती 5
बायनरी शिकोिर हे वैयम्क्तक लॉशिक गेट्सपासून बनवलेले आणखी एक A 2-ते-4 बायनरी शिकोिर
कॉम्बिनेिनल लॉशिक सशकवा ट आहे आशण ते एन्ोिरच्ा अगदी शवरुद्ध आहे.
(b) A B Q0 Q1 Q2 Q3
“िीकोिर” नावाचा अथवा एका फॉरमॅटमिून कोिेि माशहती दुसऱ्या फॉरमॅटमध्े 0 0 1 0 0 0
अनुवाशदत करणे शकं वा िीकोि करणे, त्यामुळे शिशिटल िीकोिर शिशिटल
इनपुट शसग्नलच्ा संचाला त्याच्ा आउटपुटवर समतुल् िेशसमल कोिमध्े 0 1 0 1 0 1
रूपांतररत करतो. 1 0 0 0 1 0
बायनरी शिकोिर शिशिटल लॉशिक शिव्ाईसचा आणखी एक प्रकार आहे ज्ामध्े 1 1 0 0 0 1
िेटा इनपुट लाइसिच्ा संख्ेनुसार 2-शबट शकं वा 3-शबट शकं वा 4-शबट कोिचे इनपुट
असतात, त्यामुळे दोन शकं वा अशिक शबटचा संच असलेल्ा िीकोिरची व्ाख्ा 2- ते-4 लाईनच्ा बायनरी शिकोिरच्ा वरील या साध्ा उदाहरणात चार आशण
के ली िाईल. एक n - शबट कोि, आशण म्णून 2n संभाव् व्ॅल्ु चे प्रशतशनशित् गेट्सचा समावेि आहे. A आशण b लेबल के लेले 2 बायनरी इनपुट 4 आउटपुटपैकी
करणे िक् होईल. अिाप्रकारे, िीकोिर सािारणपणे बायनरी व्ॅल्ूला त्याच्ा एकामध्े िीकोि के ले िातात, म्णून 2- ते -4 बायनरी िीकोिरचे वणवान.
n आउटपुटपैकी एक लॉशिक “1” वर सेट करून बायनरी नसलेल्ा व्ॅल्ु मध्े 2- ते-4 लाईनच्ा बायनरी शिकोिरच्ा वरील या साध्ा उदाहरणात चार आशण
िीकोि करतो. गेट्सचा समावेि आहे. A आशण b लेबल के लेले 2 बायनरी इनपुट 4 आउटपुटपैकी
एकामध्े िीकोि के ले िातात, म्णून 2- ते -4 बायनरी िीकोिरचे वणवान. प्रत्येक
िर बायनरी िीकोिरला n इनपुट (कॉमनत: शसंगल बायनरी शकं वा बुशलयन नंबर
म्णून गटबद्ध के ले िातात) प्राप्त झाले तर ते इतर सववा आउटपुट पॅशसव् करून आउटपुट 2 च्ा शमनीटम्सवापैकी एकाचे प्रशतशनशित् करते इनपुट व्ेररएबल्स,
त्या इनपुटवर आिाररत त्याच्ा 2n आउटपुटपैकी एक ऍम्क्व् करते. (प्रत्येक आउटपुट = एक शमनीटमवा).
बायनरी इनपुट A आशण B हे शनिावाररत करतात की Q0 ते Q3 कोणती आउटपुट
तर उदाहरणाथवा, इन्वव्टवार (नॉट - गेट) 1- ते -2 बायनरी िीकोिर म्णून 1 - इनपुट
आशण 2- आउटपुट (21) म्णून वगवीकृ त के ले िाऊ िकते कारण इनपुट A सह लाइन लॉशिक लेव्ल “1” वर “ हाय “ आहे तर उववाररत आउटपुट लॉशिक “0” वर
ते दोन आउटपुट A आशण (नाही) तयार करू िकतात. - अ) आकृ ती 4 मध्े “लो” िरले िातात त्यामुळे फक्त एक आउटपुट एका वेळी ऍम्क्व् (हाय) असू
दिवाशवल्ाप्रमाणे. िकते. टाइम म्णून, कोणतीही आऊटपुट लाइन “HIGH” असेल ती इनपुटवर

E & H : इलेक्ट्रॉनिक्स मेकॅ निक (NSQF -उिळिी 2022) एक्सरसाईस साठी सांबांनित नथअरी 1.12.115&116 325