Page 347 - Electronic Mechanic - 1st Year - TT - Marathi

इलेक्ट् रॉनिक्स आनि हार््डवेअर (E&H) ररलेटेर् थेअरी एक्सरसाईस 1.12.117&118
इलेक्ट् रॉनिक्स मेकॅ निक (Electronic Mechanic) - बेनसक गेट्स, करॉम्बििेशिल सनक्ड ट्स,
म्लिप लिरॉप

मल्ीप्ेक्सस्ड आनि नर्मल्ीप्ेक्सस्ड (Multiplexers & Demultiplexers)
उनदिष्े: या प्रत्यशिकच्ा िेवटी तुम्ी सक्षम व्ाल.

• नर्निटल सनक्ड ट्समध्े मल्ीप्ेक्सस्ड आनि नर्मल्ीप्ेक्सस्डची आवश्यकता साांगा
• र्ेटा टट् ान्सनमशिमध्े मल्ीप्ेक्सर आनि नर्मल्ीप्ेक्सरचा वापर स्पष् करा.

शिशिटल लॉशिकमिील अनेक ऍम्प्के िसिना मम्ल्पल इनपुट आशण शसंगल
आउटपुट, शसंगल इनपुट आशण मल्ीपल आउटपुटसह सशकवा ट आवश्यक आहे.
तथाशप, अिा सशकवा ट्सचे आउटपुट कं टट्ोल शसग्नलच्ा संचाद्ारे शवशिष्टपणे शनिावाररत
के ले िावे. अिा सशकवा ट्सचा संगणक आशण िेटा टट्ासिशमिनमध्े प्रचंि उपयोग
होतो. अिा सशकवा ट्स ज्ामध्े एक शकं वा अशिक इनपुट लाइन असतात आशण
एक शकं वा अशिक आउटपुट देतात िे इनपुटद्ारे शवशिष्टपणे शनिावाररत के ले िातात
त्यांना कॉम्बिनेिनल सशकवा ट्स म्णतात. मम्ल्प्ेक्ससवा आशण िीकोिर हे दोन तक्ा 2
सवावात महत्ताचे कॉम्बिनेिनल सशकवा ट्स आहेत. इिपुट कां टट्होल आउटपुट
1 0 इनपुट --> A (म्णून, A=1)
मम्ल्प्ेक्सस्ड
मल्ीप्ेक्सरमध्े 2n िेटा इनपुट, एक िेटा आउटपुट आशण n-शबट कं टट्ोल 1 1 इनपुट --> B (म्णून, B=1)
इनपुट आहे िो इनपुटपैकी एक शनवितो आशण आउटपुटवर रूट करतो आकृ ती 8-लाइन मल्ीप्ेक्सर: िसेआिीच्ा पररच्छेदांमध्े चचावा के लेली, मल्ीप्ेक्सर
1 मध्े दिवाशवला आहे. हे 2n िेटा इनपुट, एक िेटा आउटपुट आशण n कं टट्ोल इनपुटसह सशकवा ट आहे.

शनविलेला िेटा गेट शकं वा आउटपुटवर राउट के ला िातो. आकृ ती 3 आठ-इनपुट
शकं वा आठ-लाइन मम्ल्प्ेक्सरची योिना दिवावते.
आकृ ती 3 मध्े पाशहल्ाप्रमाणे, तीन कं टट्ोल लाइन A,B आशण C 3-शबट रिमांक

आकृ ती 1 मध्े, मल्ीप्ेक्सरमध्े दोन इनपुट आहेत ( 2n = 21 =2, म्णून एन्ोि करतात िे आठ इनपुट लाइनपैकी कोणत्या OR गेटला आशण नंतर
n=1). यात 1-शबट कं टट्ोल शसग्नल आहे (कारण, n=1) िे ट् ट्रु थ टेबल 1 मध्े शदलेल्ा आउटपुटला गेट के ले आहे हे स्ेशसफाईि करते. कं टट्ोल लाइन वर कोणते व्ॅल्ु
आउटपुट म्णून A शकं वा B शनविते. आहे याला महत्त नसलेले, AND गेटपैकी सात नेहमी 0 आउटपुट करतील, इतर
शनविलेल्ा इनपुट लाइनच्ा व्ॅल्ु नुसार 0 शकं वा 1 आउटपुट करू िकतात.
ट्रुथ टेबल
प्रत्येक गेट कं टट्ोल इनपुटच्ा वेगळ्ा कॉबिीनेिन द्ारे सक्षम के ले िाते.
INPUTs कां टट्होल आउटपुट
A B

1 0 0 1(A -->आउटपुट)
1 0 1 0 (B -->आउटपुट)

नर्मल्ीप्ेक्सर

आकृ ती-2 मध्े दाखशवल्ाप्रमाणे मल्ीप्ेक्सरचा उलटा शिमल्ीप्ेक्सर आहे.
यामध्े n इनपुट (या प्रकरणात, n=1), 2n आउटपुट (या प्रकरणात, 2n=21 =2
आउटपुट) आशण n कं टट्ोल शसग्नलची संख्ा आहे (या प्रकरणात n=1,
म्णून कं टट्ोल लाइन=1). n कं टट्ोल लाईसिच्ा व्ॅल्ु वर अवलंबून, शसंगल इनपुट
2n आउटपुटपैकी एकाकिे राउट के ले िाते. आकृ ती 2 मिील शिमम्ल्लेक्सरसाठी
ट् ट्रु थ टेबल तक्ता 2 मध्े शदली आहे.

327