Page 239 - Electrician - 1st Year - TT - Marathi
P. 239
हाय प्रेशर िेटल हॅलाइि लॅम्प (High pressure metal halide lamps)
उधदिष्े: या िड्ाच्ा शेवटी, तयुम्ी सक्षि व्हाल
• िेटल हॅलाइि लॅम्प (M.H.L) च्ा काय्म तत्ताचे वण्मन करा
• M.H लॅम्पची सयुरुवात स्पष् करा
• MH लॅम्पचे भाग आधण त्ाच्ा सयुरुवातीच्ा पद्धती सांगा.
ट्ूबमध्ये इलेक्ट्ोड्स आमण मवमवध धातूंचे हॅलाइड्स असतात, तसेच मक्युभािी आमण
िेटल हॅलाइि लॅम्प
अमक्य वायू असतात ्जे ममश्रण बनवतात. सोमडयम, र्ॅमलयम आमण स्ॅ न्न्यम
या प्रकािच्ा लॅम्पला `MH’ लॅम्प असेही म्णतात. हा एक HID लॅम्प (हाय इंटेन्सिटी आमण मडस्पोमसयम आयोडाइड्सचे काही संयो्जन वापिलेले सामान्य हॅलाइड्स
मडस्चा्जभा) आहे, याचा अर्भा तो मव्जेच्ा आकभा मधून त्ाचा बिाचसा लाईट एका छोट्ा आहेत. हे आयोडाइड्स लॅम्पमधून बाहेि पडणाऱ्या अल्ट्ाव्ायलेट मकिणांचे
मडस्चा्जभा ट्ूबमध्ये ममळतो. चांगल्ा द्जाभाचा पांढिा लाईट आमण चांगली कायभाक्षमता उत्स्जभान कमी होते आमण बल्बचे तापमानही मनयंमरित होते.
यामुळे ते अमधक लोकमप्रय होत आहेत. MH लॅम्पचा सवाभात मुख् वापि स्ेमडयम
आमण शेतात के ला ्जातो. शहिी र्ागात वाहनतळ आमण पर्मदवे यासाठीही याचा आतील आकभा ट्ूबच्ा आत असलेल्ा दोन इलेक्ट्ोड्समध्ये आकभा तयाि करून
मोठ्ा प्रमाणावि वापि के ला ्जातो. लाईट मनमाभाण के ला ्जातो. आतील ट्ूबआकभा सामान्यत: क्ाट्भा्जपासून बनलेली
असते, आमण हे अमतशय कठोि वाताविणात असते, ज्ामध्ये हाय टेम्पेचि1000°C
कायभा: आकृ ती 1 मध्ये AC सप्ायमध्ये मेटल हॅलो्जन लॅम्पचे यो्जनाबद्ध कनेक्शन पययंत पोहोचते आमण 3 मकं वा 4 वाताविणाचा दाब असतो.
आकृ ती दाखवली आहे. किंट मयाभामदत किण्ासाठी िेमझस्सि ्जोडलेले आहे
्जेणेकरून बॅलास््स चे आयुष्य वाढेल. मेटल हॅलाइड लॅम्प सुरू किण्ासाठी, वायूचे आयनीकिण किण्ासाठी लॅम्पच्ा
इलेक्ट्ोड्सवि हाय इमनमशयल व्ोल्े्ज लागू के ले ्जाते.
्जेव्ा लॅम्प कोल्ड असतो तेव्ा फ्ू्ज के लेल्ा क्ाट्भा्ज ट्ूबवि हॅलाइड्स आमण ज्ामुळे किंटवाहू शकतो आमण लॅम्प सुरू होऊ शकतो. लॅम्पमधून उत्सम्जभात
मक्युभािी घनरूप होतो. ्जेव्ा लॅम्प चालू के ला ्जातो तेव्ा सुरुवातीच्ा इलेक्ट्ोडमधून होणाऱ्या अमतनील मकिणोत्सगाभाचे प्रमाण कमी किण्ासाठी बाह् ्जाकीट सहसा
किंट ्जातो आमण मुख् इलेक्ट्ोडमधून (मचरि 1) लो अंतिावि वाहतो तेव्ा याला बोिोमसमलके ट काचेचे बनलेले असते.
आगगॉन वायूद्ािे मदत के ली ्जाते. आगगॉन कमी तापमानात आकभा देतो.
मेटल हॅलाइड लॅम्पस॒ चालू किणे
सुरुवातीच्ा लहान आकभा नंति, ट्ूब हॉट होते आमण मक्युभािीचे बाष्ीकिण होते व
त्ाचे आयोनायझेशन होऊन मक्युभािी माफभा त प्रवाहाचे वहन होते. पिंतु कालांतिाने मेटल हॅलाइड लॅम्पची सुरुवातीची आवश्यकता महत्ताची आहे कािण ते लॅम्पच्ा
वायूचे अमधक िेणू आयनीकृ त होतात. यामुळे अमधक किंट ्जाणे सोपे होते, त्ामुळे आवश्यक असलेल्ा बॅलास््स च्ा प्रकािावि परिणाम कितात. MHलॅम्पस॒ सुरू
ब््याके ट अमधक रुं द आमण हॉट होतो. किण्ासाठी दोन पद्धती वापिल्ा ्जातात: 1.प्रोब स्ाटभा (स्ँडडभा स्ाटभा)
लॅम्प ्जेव्ा गिम होतो, तेव्ा मक्युभािीचे व्ेपिायझेशन झाल्ाने आकभा चे वहन मक्युभािी 2. पल्स स्ाटभा
माफभा त होणे चालू होते. लवकिच मक्युभािी वाष्ातून प्रवास करून मडस्चा्जभा ट्ूबच्ा प्रोब स्ाटभा या पद्धतीचा वापि ट्ूब मध्ये आकभा मनमाभाण किण्ासठी के ला ्जातो.
मवरुद्ध बा्जूस असलेल्ा इति मुख् इलेक्ट्ोडपययंत पोहोचण्ास सक्षम होतो. या पािंपारिक मकं वा प्रोब स्ाटभा मेटल हॅलाइड मदव्ामध्ये तीन इलेक्ट्ोड असतात. दोन
मागाभावि आता लो िेमझस्सि आहे आमण किंट सुरू होणाि् या इलेक्ट्ोडमधून वाहणे आकभा मनयंरिण किण्ासठी आमण मतसिे अंतगभात प्रािंमर्क इलेक्ट्ोड मकं वा प्रोब.
र्ांबतो.
बॅलास्मधील हाय ओपन समकभा ट व्ोल्े्ज ट्ूबच्ा एका टोकाला प्रािंमर्क
िेटल हॅलाईि लॅम्पचे भाग: इलेक्ट्ोड आमण ऑपिेमटंग इलेक्ट्ोड दिम्ान आकभा सुरू कितो. एकदा लॅम्प पूणभा
Fig.2 मेटल हॅलाइड लॅम्पचे आतील र्ाग आमण त्ाचे मवमवध कायभा दशभामवते. आतील आउटपुटवि पोहोचला की, प्रोबची क्मवािी लावण्ासाठी बाईमेटॅमलक न्स्वच बंद
शक्ति (Power) : इलेक्ट्रि धशयन (NSQF -उजळणी 2022) एक्सरसाईस साठी संबंधित धिअरी 1.9.80 219
