Page 238 - Electrician - 1st Year - TT - Marathi
P. 238
LED चे काय्मतत्व: LEDs चे प्रकार
LEDs ्जिी LED हा डायोडचा एक प्रकाि असला तिी, तो AC ते DC दुरुस्त मसंगल कलि एलईडी: व्ावसामयकदृष्ट्ा उपलब्ध आमण सामान्यतः वापिले
किण्ाच्ा उद्ेशाने वापिला ्जाऊ शकत नाही. तो एकमागगी आहे. LED हे एक ्जाणािे बहुतेक एलईडी हे मसंगल कलि एलईडी आहेत. हे LEDs िेड , ग्ीन,
सेमी कं डक्ि घटक आहे. ्जे इलेक्ट्ीक सप्ायशी ्जोडलेले असताना दृश्यमान यलो मकं वा नारिंगी यापैकी एक िंग पसिवतात. खालील तक्तामध्ये मदल्ाप्रमाणे
लाईटींग उत्सम्जभात किते. वेगवेगळ्ा िंगांच्ा LEDs मध्ये मर्न्न फॉिवडभा व्ोल्े्ज असतील:
बॅरियि ्जंक्शन ओलांडण्ासाठी इलेक्ट्ॉसिना (Si=0.7V, Ge=0.3V) ऊ्जाभा एलईिीचा रंग रेि ऑरेंज यलो ग्ीन
पुिवली ्जाते तेव्ा सामान्य-उद्ेशीय डायोड मकं वा िेन्क्फायि डायोड वापितात. मटपीकल 1.8V 2V 2.1V 2.2V
फॉिवडभा
प्रत्ेक इलेक्ट्ॉन, पुिवलेली अमतरिक् ऊ्जाभा घेतल्ानंति, ्जंक्शन ओलांडतो आमण
्जंक्शनच्ा P बा्जूच्ा र्ागात पडतो, ्जेव्ा इलेक्ट्ॉन होल्स पुन्ा एकरि येतात, व्ोल्े्ज डट् ॉप
तेव्ा इलेक्ट्ॉन अमतरिक् ऊ्जाभा सोडू न देतो. ही अमतरिक् ऊ्जाभा उष्णता आमण ठराधवक LED फॉरवि्म करंट ठराधवक फॉरवि्म व्होल्ेज िरिॉपसाठी
प्रकाशाच्ा रूपात नष्ट होते. = 20 mA असते .
सामान्य उद्ेश डायोडमध्ये मसमलकॉन सामग्ी पािदशभाक (अपािदशभाक) डबल कलि एलईडी: हे LEDs दोन िंग देऊ शकतात. वास्तमवक, हे एकाच
नसल्ामुळे, इलेक्ट्ॉनद्ािे उत्ामदत होणािा लाईटींग बाह् वाताविणात ्जात नाही. पॅके ्जमध्ये ठेवलेले आमण कनेक् के लेले दोन एलईडी आहेत. (मचरि 2)
त्ामुळे ते मदसत नाही. पण मसमलकॉनऐव्जी सेमी-पािदशभाक सामहत् वापरून दोन-िंगाच्ा LED मध्ये, दोन LEDs इन्वव्सभा पॅिलल ्जोडलेले असतात, ्जेणेकरून
एलईडी बनवले ्जातात. LED एका मदशेने बायस असताना एक िंग उत्सम्जभात होतो आमण LED दुसि् या
LEDs बनवण्ासाठी वापिलेली सामग्ी सेमी पािदशभाक असल्ामुळे, इलेक्ट्ॉसिद्ािे मदशेने बायस असताना दुसिा िंग उत्सम्जभात होतो. हे LEDs मसंगल कलि LEDs
मनमाभाण होणािा काही लाईट डायोडच्ा पृष्ठर्ागावि ्जातो आमण त्ामुळे तो पेक्षा ्जास्त महाग आहेत. हे LEDs +ve, –ve polarities, GO-NOGO इंमडके शन,
दृश्यमान असतो. (मचरि 1a) नल मडटेक्शन इत्ादी दशभामवण्ासाठी उपयुक् आहेत.
LEDs सािान्यत: गॅमलयम, आसजेब्मनक, गॅमलयम फॉस्े ट मकं वा गॅमलयम आसजेनो LED मधून प्रकाशाचे मवतिण होते.
फॉस्े टसह डोप के लेले असतात. वेगवेगळ्ा डोपमुळे LED िेड , यलो , ग्ीन,
एम्बि मकं वा अगदी अदृश्य इन्वफ्ािेड लाईट यासािख्ा वेगवेगळ्ा िंगांचा (तिंग
लांबी) लाईटींग उत्सम्जभात कितो.
LED नॉन-इंमटग्ेटेड लॅम्पची यो्जनाबद्ध साईन (मचरि 1b) मध्ये दशभामवल्ाप्रमाणे
आहे. उपकिणातून लाईटचे मवतिीत होतो. हे दशभामवण्ासाठी बाणांचा वापि के ला
आहे. मल्ी कलि एलईडी: हे मवशेि प्रकािचे एलईडी आहेत ्जे दोनपेक्षा ्जास्त िंग
उत्सम्जभात करू शकतात. या LEDs मध्ये तीन-मपन कॉमन कॅ र्ोड पॅके ्जमध्ये ग्ीन
आमण िेड LED बसवलेला असतो. (मचरि 3)
आउटपयुट रंग रेि ऑरेंज यलो ग्ीन
LED-1 किंट 0 5mA 10mA 15mA
LED-2 किंट 15mA 3mA 2mA 0
LED-2 किंट
एका वेळी फक् एकच LED चालू करून हा LED ग्ीन मकं वा िेड कलि उत्सम्जभात
किेल. वि मदलेल्ा तक्तामध्ये दशभामवल्ाप्रमाणे मर्न्न किंट िेमशओ असलेले दोन
एलईडी चालू करून हा LED ऑिें्ज मकं वा यलो कलि उत्सम्जभात किेल.
218 शक्ति (Power) : इलेक्ट्रि धशयन (NSQF -उजळणी 2022) एक्सरसाईस साठी संबंधित धिअरी 1.9.80
