Page 278 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati
P. 278
પાવર (Power) વ્્યા્યામ માટે સંબંધિત સસદ્ધધાંત 1.11.95
ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (Electrician) -ઘરેલું ઉપકરણો
હરીટિટગ એસલમેન્, હરીટર/ઇમરસન હરીટર, ઇલેક્ટ્રિક સ્ોવ અને હોટ પ્લેટ (Heating element, heater/
immersion heater, electric stove and hot plate))
ઉદ્ેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સમર્્થ હશો
• ઇન્ડ્ક્શન હરીટર સમજાવો
• ઇન્ડ્ક્શન હરીટરના બધાંિકામ, ફા્યદા અને ગેરફા્યદા સમજાવો.
ઇન્િંક્શન હરીટર ખોરાકને ગરમ કરવા માટે ઇલેટિ્રોમેગ્ેટ્ટક રફલ્િંનો
ઉપયોગ કરે છે. જ્ારે હરીટર ચાલુ ર્ાય છે, ત્ારે ધાતુના કોઇલમાંર્ી
ઇલેક્ટિ્રક કરન્ટ પસાર ર્ાય છે, ચુંબકરીય ક્ષેત્ર બનાવે છે. આ ચુંબકરીય ક્ષેત્ર
પછી રસોઈના તપેલાની ધાતુમાં પ્રવેશ કરે છે, િે તપેલીમાં કરંટ લાવે છે.
પછી કરન્ટ ગરમીના સ્વરૂપમાં ઉજા્થનું વવસિ્થન કરે છે, તપેલીમાં ખોરાક રાંધે
છે. (આકૃતત 1)
ઇન્ડ્ક્શન શું છે?
ઇલેટિ્રોમેગ્ેટ્ટક ઇન્િંક્શન, િેને ઘણીવાર ફક્ત ઇન્િંક્શન તરીકે
ઓળખવામાં આવે છે, તે બદલાતા ચુંબકરીય ક્ષેત્રને કારણે ઇલેક્ટિ્રક
કંિંટિરમાં ઇલેક્ટિ્રક કરન્ટના ઉત્પાદનને દશથાવે છે. વીજળરી અને ચુંબકત્વ
એ બે અસંબંથધત વસ્તુઓ નર્ી; તે બે એકમો છે િે એક જ અંતગ્થત
ઘટનામાંર્ી ઉદ્ભવે છે – ઇલેટિ્રોમેગ્ેટ્ટિમ
આને કારણે, ચુંબકરીય ક્ષેત્રમાં ફેરફાર ઇલેક્ટિ્રક કરન્ટના નનમથાણ તરફ દોરી
જાય છે. તેવી જ રીતે, વાહકમાં વવદ્ુત ક્ષેત્રમાં ફેરફાર ચુંબકરીય ક્ષેત્ર ઉત્પન્ન
કરે છે. બાદમાં ઇન્િંક્શન હરીટર પાછળનો કાય્થકારી જસદ્ધાંત છે, િે તમારે
ઇન્િંક્શન કૂકટોપ્સના કાય્થને સમજવા માટે જાણવાની જરૂર છે.
ઇન્ડ્ક્શન હરીટર
ઇન્ડ્ક્શન હરીટરનું અંદરનું દૃશ્્ય (આકૃતત 2)
નર્ી, કારણ કે ઉત્પારદત ચુંબકરીય ક્ષેત્ર કોઈપણ ગરમી ઉત્પન્ન કરતું નર્ી
ઇન્િંક્શન હરીટર અન્ય કોઈપણ જસરાતમક કૂકટોપ િેવું લાગે છે, િેમાં જસવાય કે ત્રીજી વસ્તુ - રસોઈ પાન - તમશ્ણમાં દાખલ કરવામાં આવે.
વવવવધ કદના તવાઓ અને પોટ્સ મૂકવા માટે વવવવધ િોન હોય છે. તેમાં
સખત, ગરમી રેિીસ્ન્સ કાચની જસરાતમક પ્લેટનો સમાવેશ ર્ાય છે િેના જ્ારે કૂકટોપ પર હરીટર પેન (યોગ્ય સામગ્ીર્ી બનેલું) મૂકવામાં આવે છે,
પર વપરાશકતથા પોટ્સ અને પેન મૂકે છે િેને ગરમ કરવાની જરૂર હોય છે. ત્ારે કોઇલ દ્ારા ઉત્પારદત ચુંબકરીય ક્ષેત્ર પેનની ધાતુમાં પણ પ્રવેશ કરે છે.
પ્લેટની સીધી નીચે ધાતુની ઇલેટિ્રોમેગ્ેટ્ટક કોઇલ છે િે ઇલેટિ્રોનનક રીતે આ વધઘટ કરતું ચુંબકરીય ક્ષેત્ર હવે પાનની સામગ્ીમાંર્ી પણ વવદ્ુત કરન્ટ
નનયંવત્રત છે. હરીટરની ઉપર રાખવામાં આવેલા વાસણોને ગરમ કરવા માટે વહેતું કરે છે. આ રીતે પાનની સપાટરી પર ‘પ્રેરરત’ કરન્ટને એિંરી કરંટ કહેવામાં
જવાબદાર આ મુખ્ય ઘટક છે આવે છે, િે વાયરમાંર્ી વહેતા ઇલેક્ટિ્રક કરન્ટર્ી અલગ છે. એિંરી કરંટ
વાસ્તવમાં ઇલેક્ટિ્રક કરન્ટના લૂપ્સ છે િે નજીકના બદલાતા ચુંબકરીય ક્ષેત્રને
જ્ારે તમે હરીટરના પાવર સપ્લાય પર સ્સ્વચ કરો છો, ત્ારે કોઇલમાંર્ી કારણે ધાતુના ક્ષેત્રમાં પ્રેરરત ર્ાય છે.
ઇલેક્ટિ્રક કરન્ટ પસાર ર્ાય છે. કોઇલમાંર્ી પસાર ર્તો વવદ્ુત કરન્ટ
કોઇલની આજુબાજુની તમામ રદશામાં ચુંબકરીય ક્ષેત્ર ઉત્પન્ન કરે છે, િેમાં આ પ્રેરરત કરન્ટ પાનની ધાતુની રચનાની આસપાસ ફરે છે, તેની કેટલીક
તેની સીધી ઉપરનો સમાવેશ ર્ાય છે (જ્ાં પોટ્સ અને તવાઓ મૂકવામાં ઉજા્થ ઉષ્માના સ્વરૂપમાં વવખેરી નાખે છે. આ તે ગરમી છે િે કૂકટોપ પર
આવે છે). (આકૃતત 3) નોંધ કરો કે આ બિબદુ સુધી, કોઈ ગરમી ઉત્પન્ન ર્તી મૂકવામાં આવેલા પાનનું તાપમાન વધારે છે અને વહન અને સંવહન દ્ારા
હરીટ ટ્રાન્સફર દ્ારા પેનની અંદર ખોરાક રાંધે છે.
259
