Page 264 - Electrician - 1st year- TT - Gujarati

લનષરકષ્ર: સમીકરણ 3 થી, તે સરપસરટ છે કે જો એમીટરના
આંતતરક પરરતતકારની તુલનામાં માપન હેઠળ પરરતતકારનું મૂલરય
મોટું હોય તો માપમાં ભૂલ નાની હશે. તેથી, તિગ 1(a) માં બતાવેલ
સતકરરટ માતરર ઉચરચ પરરતતકાર મૂલરયોને માપવા માટે સૌથી યોગરય
છે.
સતકરરટ(તિગ 1b): આ સતકરરટમાં વોલરટ મીટર સમગરર પરરતતકારમાં
વોલરટેજનું સાચું મુલરય માપે છે પરંતુ એમીટર પરરતતકાર અને વોલરટ
મીટર દરવારા પરરવાહોના સરવાળાને માપે છે.
RV ને વોલરટમીટરનો પરરતતકાર થવા દો. પછી વોલરટ મીટર દરવારા
કરનરટ

બંને તકસરસાઓમાં, જો એમીટર અને વોલરટ મીટરનું રીતરંગ લેવામાં
આવે, તો પરરતતકારનું માપેલ મુલરય આના દરવારા આપવામાં આવે
છે.

પરરતતકાર Rm નું માપેલ મૂલરય, સાચા મુલરય R ની બરાબર હશે, જો
કે એમીટરનો પરરતતકાર શૂનરય હોય અને વોલરટમીટરનો પરરતતકાર
અનંત હોય, જેથી સતકરરટની તસરથતત અવરયવતસરથત બને. જો
કે, વરયવહારમાં આ શકરય નથી, અને તેથી, બંને પદરરતતઓ
અચોકરકસ પતરણામો આપે છે. પરંતુ માપમાં ભૂલને પરરતતકારના
તવતવર મૂલરયો હેઠળ માપવામાં આવી શકે છે જે નીચે સમજાવરયા
મુજબ છે. સમીકરણ 4 થી, તે સરપષરટ છે કે પરરતતકારનું સાચું મૂલરય માપેલા
સતકરરટ (તિગ 1a): આ સતકરરટમાં, એમીટર રેતઝસરટર દરવારા મૂલરય જેટલું જ છે જો
વતરરમાનનું સાચું મૂલરય માપે છે. પરંતુ વોલરટમીટર સમગરર
પરરતતકારમાં સાચું વોલરટેજ વાંચતું નથી. બીજી તરિ, વોલરટમીટર • વોલરટમીટર આરવીનો પરરતતકાર અનંત છે
સમગરર પરરતતકાર અને એમરમીટરમાં વોલરટેજ રરરોપને માપે છે. • વોલરટમીટરના પરરતતકારની સરખામણીમાં ‘R’ માપવા માટેનો
રા એ એમીટરનો પરરતતકાર છે. પરરતતકાર ઘણો નાનો છે
પછી એમરમીટર Va = IRa માં વોલરટેજ રરરોપ

પરરતતકારનું સાચું મૂલરય R = R 1 R ... Eq.(2)
સમીકરણ 2 થી, તે સરપષરટ છે કે પરરતતકારનું માપેલ મૂલરય સાચા
મૂલરય કરતા વરારે છે. ઉપરોકરત સમીકરણ પરથી તે પણ સરપષરટ
થાય છે કે સાચા મૂલરય માપેલ મૂલરયની બરાબર છે જો એમીટર લનષરકષ્ર: સમીકરણ (6) પરથી, તે સરપષરટ છે કે જો માપન હેઠળના
પરરતતકાર Ra શૂનરય હોય
પરરતતકારનું મૂલરય વોલરટમીટરના પરરતતકારની સરખામણીમાં
ખૂબ નાનું હોય તો માપમાં ભૂલ નાની હશે. તેથી નીચા મૂલરયના
પરરતતકારને માપતી વખતે તિગ 1(b) માં બતાવેલ સતકરરટનો
ઉપયોગ કરવો જોઈએ.

244 પાવર : ઇલેક્ટ્રિશિ્યન (NSQF - સુિારેલ 2022) - સંબંધિત વ્્યા્યામ માટે સસદ્ધધાંત 1.10.90 - 92