Page 81 - Welder - TT - Punjabi
P. 81
CG & M ਅਸਿਆਿ ਲਈ ਿੰ ਬੰ ਸਿਤ ਸਿਿਾਂਤ 1.3.29
ਵੈਲਡਰ (Welder) - ਿਟੀਲ ਦੀ ਵੈਲਡੇਸਬਲਟੀ (SMAW, I & T)
ਐਿੀਟਲੀਨ ਗੈਿ - ਸਵਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਿਲੈਸ਼ ਬੈਕ ਅਰੇਿਟਰ (Acetylene gas - Properties and flash back
arrester)
ਉਦੇਸ਼ : ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅੰਤ ਜਵੱਚ ਤੁਸੀਂ ਯੋਗ ਹੋਵੋਗੇ।
• ਐਿੀਟੀਲੀਨ ਗੈਿ ਦੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਸਵਆਸਖਆ ਕਰੋ
• ਿਲੈਸ਼ ਬੈਕ ਅਰੈਿਟਰ ਦੀ ਸਵਆਸਖਆ ਕਰੋ।
ਐਸੀਟੀਲੀਨ ਇੱਕ ਬਾਲਣ ਗੈਸ ਹੈ, ਿੋ ਆਕਸੀਿਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਉੱਚ ਕੱਟਣ ਵਾਲੀ ਬਲੋਪਾਈਪ ਦੀ ਗੈਸ ਲਾਈਨ ਜਵੱਚ ਮੌਿੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅੱਗ ਗੈਸ ਲਾਈਨ
ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਲਾਟ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਕਉਂਜਕ ਇਸ ਜਵੱਚ ਜਕਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਬਾਲਣ ਗੈਸ ਜਵੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਨਾਲੋਂ ਕਾਰਬਨ (92.3%) ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜਜ਼ਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਕਸੀ-ਐਸੀਟੀਲੀਨ
ਇੱਕ ਲਾਟ ਿਾਂ ਫਲੈਸ਼ਬੈਕ ਜਗ੍ਰਫਤਾਰਕਰਤਾ ਇੱਕ ਸੁਰੱਜਖਆ ਉਪਕਰਣ ਹੈ ਿੋ ਇਸਦੇ
ਲਾਟ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 3100°c - 3300°c ਹੈ।
ਟਰੈਕਾਂ ਜਵੱਚ ਇੱਕ ਲਾਟ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਤਆਰ ਕੀਤਾ ਜਗਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸਦੀ
ਐਸੀਟੀਲੀਨ ਗੈਸ ਦੀ ਰਚਨਾ:ਐਸੀਜਟਲੀਨ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ: ਵਰਤੋਂ ਜਸਲੰ ਡਰਾਂ ਿਾਂ ਪਾਈਪ ਵਰਕ ਜਵੱਚ ਫਲੈਸ਼ਬੈਕ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਿਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਕਾਰਬਨ 92.3% (24 ਜਹੱਸੇ) ਇੱਕ ਫਲੈਸ਼ਬੈਕ ਅਰੇਸਟਰ ਆਕਸੀਿਨ ਦੇ ਜਰਵਰਸ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਬਾਲਣ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ
ਜਵੱਚ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਨੂੰ ਆਕਸੀਿਨ ਲਾਈਨਾਂ ਜਵੱਚ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਹਾਈਡ੍ਰੋਿਨ 7.7% (2 ਜਹੱਸੇ)
ਫਲੇਮ ਅਰੇਸਟਰ ਜਵੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਤੱਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਜਵੱਚ ਤਾਰ ਦੇ ਿਾਲ
ਇਸਦਾ ਰਸਾਇਣਕ ਪ੍ਰਤੀਕ C2 H2 ਹੈ ਿੋ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਕ ਕਾਰਬਨ ਦੇ ਦੋ ਪਰਮਾਣੂ
ਿਾਂ ਧਾਤ ਦੇ ਝੱਗ ਦੁਆਰਾ ਤੰਗ ਰਸਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਿਦੋਂ ਇੱਕ ਲਾਟ ਤੱਤ
ਹਾਈਡ੍ਰੋਿਨ ਦੇ ਦੋ ਪਰਮਾਣੂਆਂ ਨਾਲ ਜਮਲਾਏ ਗਏ ਹਨ।
ਜਵੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਤੱਤ ਦੀ ਠੰ ਡੀ ਸਤਹ ਦੁਆਰਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਠੰ ਢਾਾ ਹੋ ਿਾਂਦੀ
ਐਸੀਜਟਲੀਨ ਗੈਸ ਦੇ ਗੁਣ:ਇਹ ਇੱਕ ਰੰਗਹੀਣ ਗੈਸ ਹੈ, ਿੋ ਹਵਾ ਨਾਲੋਂ ਹਲਕਾ
ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਟ ਬੁਝ ਿਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਲੇਮ ਅਰੇਸਟਰ ਜਵੱਚ ਇੱਕ ਦਬਾਅ ਿਾਂ ਤਾਪਮਾਨ
ਹੈ। ਹਵਾ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਜਵੱਚ ਇਸਦੀ ਖਾਸ ਗੰਭੀਰਤਾ 0.9056 ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ
ਐਕਟੀਵੇਟਡ ਕੱਟ-ਆਫ ਵਾਲਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਫਰ ਇਸਨੂੰ ਫਲੈਸ਼ਬੈਕ ਜਗ੍ਰਫਤਾਰ
ਜਜ਼ਆਦਾ ਿਲਣਸ਼ੀਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਚਮਕਦਾਰ ਲਾਟ ਨਾਲ ਸੜਾਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਣੀ
ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿੋਂ ਿਾਜਣਆ ਿਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਤੇ ਅਲਕੋਹਲ ਜਵੱਚ ਥੋੜਾ੍ਹਾ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਸ਼ੁੱਧ ਐਸੀਟੀਲੀਨ ਜਵੱਚ ਜਤੱਖੀ
ਇਹ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਜਸਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਿਾਂਦੀ ਹੈ ਜਕ ਕੱਟ-ਆਫ਼ ਵਾਲਵ ਵਾਲੇ ਅਰੇਸਟਰਾਂ ਨੂੰ
(ਲਸਣ ਵਰਗੀ) ਗੰਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਅਿੀਬ ਗੰਧ ਤੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਛਾਜਣਆ
ਸਾਰੇ ਐਸੀਜਟਲੀਨ ਜਸਲੰ ਡਰਾਂ ਅਤੇ ਐਸੀਜਟਲੀਨ ਵੰਡ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਰੈਗੂਲੇਟਰ
ਿਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਐਸੀਟੋਨ ਤਰਲ ਜਵੱਚ ਐਸੀਜਟਲੀਨ ਘੁਲ ਿਾਂਦੀ ਹੈ।
ਆਊਟਲੈੱਟ ਜਵੱਚ ਜਫੱਟ ਕੀਤਾ ਿਾਵੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਕਸੀਿਨ ਆਊਟਲੈਟ ਜਵੱਚ ਜਫੱਟ
ਅਸ਼ੁੱਧ ਐਸੀਟੀਲੀਨ ਤਾਂਬੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਜਕ੍ਰਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਵਸਫੋਟਕ ਜਮਸ਼ਰਣ
ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਸਲਾਜਹਆ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਾਲਣ ਗੈਸ ਆਊਟਲੈੱਟ. ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ
ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਕਾਪਰ ਐਸੀਟੀਲੀਨ ਜਕਹਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਐਸੀਟੀਲੀਨ
ਬਲੋਪਾਈਪ ਜਵੱਚ ਜਫੱਟ ਕੀਤਾ ਿਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਲੀਕ ਹੋਜ਼ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ
ਪਾਈਪਲਾਈਨ ਲਈ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਐਸੀਜਟਲੀਨ ਗੈਸ ਸਾਹ
ਅੱਗ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸੁਰੱਜਖਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। (Fig 1, 2)
ਘੁੱਟਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ਿੇਕਰ ਹਵਾ ਜਵੱਚ 40% ਿਾਂ ਵੱਧ ਜਮਲਾਇਆ
ਿਾਵੇ। ਹਵਾ ਨਾਲ ਜਮਲਾਇਆ ਿਾਣ ਵਾਲਾ ਐਸੀਟਲੀਨ ਇਗਨੀਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਜਵਸਫੋਟਕ
ਬਣ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਸਜਥਰ ਅਤੇ ਅਸੁਰੱਜਖਅਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਿਦੋਂ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਨਾਲ
ਸੰਕੁਜਚਤ ਕੀਤਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਜਕ ਮੁਫਤ ਸਜਥਤੀ ਜਵੱਚ ਇਸਦਾ ਸੁਰੱਜਖਅਤ ਸਟੋਰੇਿ
ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ 1 kg/cm2 ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਨਸ਼ਜਚਤ ਕੀਤਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤਾਪਮਾਨ ਦਾ ਦਬਾਅ
(N.T.P) 1.091 kg/cm2 ਹੈ। ਸਾਧਾਰਨ ਤਾਪਮਾਨ 20°C ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਧਾਰਨ
ਦਬਾਅ 760mm ਪਾਰਾ ਿਾਂ 1 kg/cm2 ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਤਰਲ ਐਸੀਟੋਨ ਜਵੱਚ ਘੁਜਲਆ
ਿਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉੱਚ ਦਬਾਅ ‘ਤੇ. ਤਰਲ ਐਸੀਟੋਨ ਦੀ ਇੱਕ ਮਾਤਰਾ N.T.P ਦੇ ਤਜਹਤ
ਐਸੀਟੋਨ ਦੇ 25 ਵਾਲੀਅਮ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਐਸੀਟੀਲੀਨ ਜਸਲੰ ਡਰ
ਦੀ 25X15=375 ਵਾਲੀਅਮ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਿੇਕਰ ਇਸਨੂੰ 15kg/cm2
ਦੇ ਦਬਾਅ ਨਾਲ ਭੰਗ ਕੀਤਾ ਿਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਐਸੀਟੀਲੀਨ ਜਸਲੰ ਡਰ ਜਵੱਚ, ਇਹ
ਐਸੀਜਟਲੀਨ ਭੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਪੂਰਨ ਬਲਨ ਲਈ, ਐਸੀਟਲੀਨ ਦੀ ਇੱਕ ਆਇਤਨ
ਯੂਜਨਟ ਨੂੰ ਆਕਸੀਿਨ ਦੇ ਢਾਾਈ ਵਾਲੀਅਮ ਯੂਜਨਟ ਦੀ ਲੋੜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਿਲੈਸ਼ ਬੈਕ ਸਗ੍ਰਾਿਤਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ
ਿਦੋਂ ਬਾਲਣ ਗੈਸ ਅਤੇ ਹਵਾ ਿਾਂ ਆਕਸੀਿਨ ਦਾ ਿਲਣਸ਼ੀਲ ਜਮਸ਼ਰਣ ਵੈਲਜਡੰਗ ਿਾਂ
59
