Page 105 - Fitter - 1st Yr - TT - Punjab
P. 105
ਗਿਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵਿਨੀਅਿ ਕੈਲੀਪਿਾਂ ਦਾ ਪੜਿਰਨਾ (Graduations and reading of vernier calipers)
ਉਦੇਸ਼: ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਯੋਗ ਹੋਿੋਗੇ
• ਵਿਨੀਅਿ ਕੈਲੀਪਿ ਦੀ ਸਿ ਤੋਂ ਘੱਟ ਰਗਣਤੀ ਰਨਿਿਾਿਤ ਕਿੋ
• ਦੱਸੋ ਰਕ 0.02 ਰਮਲੀਮੀਟਿ ਸਿ ਤੋਂ ਘੱਟ ਰਗਣਤੀ ਵਾਲੇ ਵਿਨੀਅਿ ਕੈਲੀਪਿ ‘ਤੇ ਗਿਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਰਕਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਿੈ
• ਵਿਨੀਅਿ ਕੈਲੀਪਿ ਮਾਪ ਪੜਿਰੋ।
ਵਿਨੀਅਿ ਕੈਲੀਪਿ: ਿਰਨੀਅਰ ਕੈਲੀਪਰ ਿੱਖ-ਿੱਖ ਸ਼ੁੱਧਤਾਿਾਂ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਵਿਨੀਅਿ ਮਾਪ ਪੜਿਰਨਾ: ਿਰਨੀਅਰ ਕੈਲੀਪਰ ਿੱਖ-ਿੱਖ ਗਰਿੈਜੂਏਸ਼ਨ ਅਤੇ
ਹਨ। ਿਰਨੀਅਰ ਕੈਲੀਪਰ ਦੀ ਚੋਣ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੇ ਮਾਪਾਂ ‘ਤੇ ਵਨਰਭਰ ਘੱਟ ਵਗਣਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਿਰਨੀਅਰ ਕੈਲੀਪਰ ਨਾਲ ਮਾਪਾਂ ਨੂੰ
ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪੜਹਿਨ ਲਈ, ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਵਗਣਤੀ ਪਵਹਲਾਂ ਵਨਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ
ਇਹ ਸ਼ੁੱਧਤਾ/ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਵਗਣਤੀ ਮੁੱਖ ਪੈਮਾਨੇ ਅਤੇ ਿਰਨੀਅਰ ਸਕੇਲ ਵਡਿੀਜ਼ਨਾਂ ਦੇ ਹੈ। (ਕੈਲੀਪਰਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਵਗਣਤੀ ਨੂੰ ਕਈ ਿਾਰ ਿਰਨੀਅਰ ਸਲਾਈਡ ‘ਤੇ
ਗਰਿੈਜੂਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਵਨਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਚੰਵਨਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ)
ਵਿਨੀਅਿ ਰਸਿਾਂਤ: ਿਰਨੀਅਰ ਵਸਧਾਂਤ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਵਕ ਦੋ ਿੱਖ-ਿੱਖ ਪੈਮਾਨੇ ਇੱਕ ਵਚੱਤਰ 2 0.02 ਵਮਲੀਮੀਟਰ ਦੀ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਵਗਣਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਆਮ ਵਕਸਮ
ਜਾਣੀ ਜਾਣ ਿਾਲੀ ਰੇਖਾ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ‘ਤੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੇ ਿਰਨੀਅਰ ਕੈਲੀਪਰ ਦੇ ਗਰਿੈਜੂਏਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਿਰਨੀਅਰ
ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਬਰੀਕ ਮਾਪ ਲਈ ਵਲਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਕੇਲ ਦੀਆਂ 50 ਵਡਿੀਜ਼ਨਾਂ ਮੁੱਖ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ 49 ਵਡਿੀਜ਼ਨਾਂ (49 ਵਮਲੀਮੀਟਰ)
ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਵਿਨੀਅਿ ਕੈਲੀਪਿਾਂ ਦੀ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਰਗਣਤੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ: ਵਚੱਤਰ
1 ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਿਰਨੀਅਰ ਕੈਲੀਪਰ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀਆਂ ਿੰਡਾਂ (9 ਉਦਾਿਿਨ
ਵਮਲੀਮੀਟਰ) ਨੂੰ ਿਰਨੀਅਰ ਸਕੇਲ ਵਿੱਚ 10 ਬਰਾਬਰ ਵਹੱਵਸਆਂ ਵਿੱਚ ਿੰਵਡਆ ਵਚੱਤਰ 2 ਵਿੱਚ ਵਦੱਤੇ ਗਏ ਿਰਨੀਅਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਵਗਣਤੀ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰੋ।
ਵਗਆ ਹੈ।
ਅਰਿਾਤ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀ ਿੰਡ (MSD) = 1 ਵਮਲੀਮੀਟਰ
ਇੱਕ ਿਰਨੀਅਰ ਸਕੇਲ ਵਡਿੀਜ਼ਨ (VSD) = 9/10 ਵਮਲੀਮੀਟਰ
ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਵਗਣਤੀ = 1 MSD - 1 VSD
= 1 ਵਮਲੀਮੀਟਰ - 9/10 ਵਮਲੀਮੀਟਰ
ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਵਗਣਤੀ = 1 ਵਮਲੀਮੀਟਰ - 49/50 ਵਮਲੀਮੀਟਰ
= 0.1 ਵਮਲੀਮੀਟਰ
= 1/50 ਵਮਲੀਮੀਟਰ
ਇੱਕ MSD ਅਤੇ ਇੱਕ VSD = 0.1 mm ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ
= 0.02 ਵਮਲੀਮੀਟਰ।
ਿਰਨੀਅਰ ਕੈਲੀਪਰ ਨੂੰ ਪੜਹਿਨ ਲਈ ਉਦਾਹਰਨ (ਵਚੱਤਰ 3)
ਮੁੱਖ ਸਕੇਲ ਰੀਵਡੰਗ = 60 ਵਮਲੀਮੀਟਰ
ਮੁੱਖ ਪੈਮਾਨੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਿਰਨੀਅਰ ਵਡਿੀਜ਼ਨ 28ਿਾਂ ਵਡਿੀਜ਼ਨ ਹੈ, ਮੁੱਲ =
28 x 0.02mm
= 0.56 mm
Reading = 60 + 0.56
Total Reading = 60.56 mm
CG & M - ਫਿਟਰ - (NSQF ਸੰਸ਼ੋਧਿਤੇ - 2022) - ਅਿਰਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਿਰਤ ਸਰਿਾਂਤ 1.2.35 83
