Page 323 - Electrician - 1st Year - TT - Punjabi
P. 323
ਟ੍ਰਾਂਸਫਾ੍ਮ੍ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ (Efficiency of transformer)
ਉਦੇਸ਼: ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਿੋਗੇ
• ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕ੍ੋ
• ਵੱਿ ਤੋਂ ਵੱਿ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਲਈ ਸਭਥਤੀ ਦੱਸੋ
• ਇੱਕ ਭਿਸਟ੍ਰੀਭਬਊਸ਼ਨ ਟ੍ਰਾਂਸਫਾ੍ਮ੍ ਦੀ ਪੂ੍ੇ ਭਦਨ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਪਭ੍ਿਾਭਸ਼ਤ ਕ੍ੋ।
(i) ਪੂਰੇ ਲੋਡ ‘ਤੇ ਕੁਸ਼ਲਤਾ,
ਟ੍ਰਾਂਸਫਾ੍ਮ੍ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ:
ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਵਕਸੇ ਿੀ ਵਬਜਲੀ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਹੈ
ਵਜੱਿੇ η ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਿਰਵਤਆ ਜਾਂਦਾ ਪਰਿਤੀਕ ਹੈ। ਜਦੋਂ
ਸਮੀਕਰਨ (1) ਨੂੰ ਫੈਕਟਰ 100 ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੁਸ਼ਲਤਾ (ii) ਅਵਧਕਤਮ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਇੱਕ ਲੋਡ ‘ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤਾਂਬੇ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ = ਕੋਰ
ਪਰਿਤੀਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਹੋਿੇਗੀ। ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰਹਿਾਂ, ਤਾਂਬੇ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ = ਕੋਰ ਘਾਟਾ = 168
ਇੱਕ ਟਰਿਾਂਸਫਾਰਮਰ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਉੱਚ ਹੈ ਅਤੇ 95 ਤੋਂ 98% ਸੀਮਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਡਬਲਯੂ। ਪੂਰੇ ਲੋਡ ‘ਤੇ ਕਰੰਟ = I। ਅਵਧਕਤਮ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ‘ਤੇ ਕਰੰਟ = I’।
ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਵਕ ਟਰਿਾਂਸਫਾਰਮਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਇੰਪੁੱਟ ਪਾਿਰ ਦੇ 2 ਤੋਂ 5% ਵਫਰ, ਪੂਰੇ ਲੋਡ ‘ਤੇ ਤਾਂਬੇ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ = I R = 340 W
2
eq
ਤੱਕ ਘੱਟ ਹੈ।
h max = (I’) R = 168 W ‘ਤੇ ਤਾਂਬੇ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ।
2
eq
ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੰਪੁੱਟ ਅਤੇ ਆਉਟਪੁੱਟ ਸ਼ਕਤੀਆਂ
ਨੂੰ ਵਸੱਧੇ ਮਾਪਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਟਰਿਾਂਸਫਾਰਮਰ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਵਨਰਧਾਰਤ ਕਰਨਾ
ਬਹੁਤ ਿਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ ਵਿੱਚ, ਓਪਨ ਸਰਕਟ ਟੈਸਟ ਕੋਰ ਘਾਟੇ ਪਰਿਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ
ਸ਼ਾਰਟ ਸਰਕਟ ਟੈਸਟ ਤਾਂਬੇ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਪਰਿਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰਹਿਾਂ ਿਾਜਬ
ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਡੇਟਾ ਤੋਂ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਟਰਿਾਂਸਫਾਰਮਰ ਰੇਵਟੰਗ ਆਉਟਪੁੱਟ KVA (MVA) ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ,
ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਲਈ ਸਮੀਕਰਨ ਇਸ ਤਰਹਿਾਂ ਵਲਵਖਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
ਵੱਿ ਤੋਂ ਵੱਿ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਲਈ ਸ਼੍ਤ:
ਇੱਕ ਟਰਿਾਂਸਫਾਰਮਰ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਿੱਧ ਤੋਂ ਿੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਵਿਰ ਨੁਕਸਾਨ
ਿੇਰੀਏਬਲ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਤਾਂਬੇ ਦੇ
ਨੁਕਸਾਨ ਲੋਹੇ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਿੱਧ ਤੋਂ ਿੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਉਦਾਹ੍ਨ:10 KVA 2200/220V 50 Hz ਦੀ ਰੇਵਟੰਗ ਿਾਲੇ ਇੱਕ ਟਰਿਾਂਸਫਾਰਮਰ
ਦੀ ਜਾਂਚ ਹੇਠਾਂ ਵਦੱਤੇ ਨਤੀਵਜਆਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ਼ਾਰਟ ਸਰਕਟ ਟੈਸਟ ਪਾਿਰ
ਇੰਪੁੱਟ = 340 ਡਬਲਯੂ ਓਪਨ ਸਰਕਟ ਟੈਸਟ ਪਾਿਰ ਇੰਪੁੱਟ = 168 ਡਬਲਯੂ ਸਾ੍ਾ ਭਦਨ ਕੁਸ਼ਲਤਾ
ਵਨਰਧਾਰਤ ਕਰੋ ਲਾਈਵਟੰਗ ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰਾਂ ਅਤੇ ਵਜ਼ਆਦਾਤਰ ਵਡਸਟਰਿੀਵਬਊਸ਼ਨ ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰਾਂ
ਵਿੱਚ ਵਦਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ 24 ਘੰਵਟਆਂ ਲਈ ਪੂਰਾ ਲੋਡ ਨਹੀਂ ਹੋਿੇਗਾ। ਅਵਜਹੇ
(i) ਪੂਰੇ ਲੋਡ ‘ਤੇ ਇਸ ਟਰਿਾਂਸਫਾਰਮਰ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਡਸਟਰਿੀਵਬਊਸ਼ਨ ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ
(ii) ਉਹ ਲੋਡ ਵਜਸ ‘ਤੇ ਿੱਧ ਤੋਂ ਿੱਧ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲੋਡ ਪਾਿਰ ਫੈਕਟਰ 0.80 ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਿੱਧ ਤੋਂ ਿੱਧ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਪੂਰੇ ਲੋਡ ਤੋਂ ਘੱਟ ਮੁੱਲ ‘ਤੇ ਵਤਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ
ਪਛੜ ਵਰਹਾ ਹੈ। ਦਾ ਹੱਲ ਹੈ। ਸਾਰਾ ਵਦਨ ਕੁਸ਼ਲਤਾ
ਤਾਕਤ - ਇਲੈਕਟ੍੍ਰਰੀਸ਼ਰੀਅਨ - (NSQF ਸੰ ਸ਼਼ੋਧਿਤੇ - 2022) - ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਭਿਤ ਭਸਿਾਂਤ 1.12.99&100 303
