Page 297 - Electrician - 1st Year - TT - Punjabi

ਥ੍ਮੋਸਟੈਟਸ
ਇੱਕ ਥਰਮੋਸਟੈਟ ਇੱਕ ਸਵਿੱਚ ਹੈ ਵਜਸਨੂੰ ਪਵਹਲਾਂ ਤੋਂ ਵਨਰਧਾਰਤ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਇੱਕ
ਸਰਕਟ ਨੂੰ ਿੰਦ ਕਰਨ ਜਾਂ ਖੋਲਹਰਣ ਲਈ ਵਤਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਧੁਵਨਕ
ਹੀਵਟੰਗ ਉਪਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਲ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਿੱਧ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ
ਇੱਕ ਹੈ ਵਿਮੈਟਲ ਥਰਮੋਸਟੈਟ। ਇਹ ਸਟੋਿ, ਟੋਸਟਰ, ਫੂਡ ਿਾਰਮਰ, ਆਇਰਨ
ਆਵਦ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਵਨਯੰਤਵਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਪਕਰਨਾਂ ਨੂੰ ਵਜ਼ਆਦਾ
ਗਰਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਵਖਆ ਯੰਤਰ ਿਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਬਾਈਮੈਟਲ ਥ੍ਮੋਸਟੈਟ (ਭਿੱਤ੍ 2)

ਜਦੋਂ ਤਾਪਮਾਨ ਸੈਵਟੰਗ ਵਨਯੰਤਰਣ ਨੌਿ ਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਵਥਤੀ ‘ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੰਟਰੋਲ ਸ਼ਾਫਟ ਉੱਪਰ ਿੱਲ ਿਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵਟਰਰਪ B ਅਤੇ ਇਸਦੇ
ਵਸਲਿਰ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦੂਰੀ ਤੱਕ ਉੱਪਰ ਿੱਲ ਜਾਣ ਅਤੇ ਸਵਟਰਰਪ A ਦੇ ਵਸਲਿਰ
ਸੰਪਰਕ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ਦੀ ਆਵਗਆ ਵਦੰਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਤਰਹਰਾਂ, ਹੀਵਟੰਗ ਐਲੀਮੈਂਟ ਸਰਕਟ ਿੰਦ ਹੈ, ਲੋਹਾ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਿਾਈਮੈਟਲ ਸਵਟਰਰਪ ਜੋ ਵਕ ਗਰਮ ਿੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉੱਪਰ ਿੱਲ ਝੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ
ਇੰਸੂਲੇਟਡ ਿਲਾਕ ਸਵਟਰਰਪ A ਨੂੰ ਧੱਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰਹਰਾਂ, ਵਸਲਿਰ ਸੰਪਰਕਾਂ ਨੂੰ
ਥਰਮੋਸਟੈਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਿਾਈਮੈਟਲ ਸਵਟਰਰਪ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸਟਵਰੱਪਾਂ ਿੱਖ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੀਵਟੰਗ ਐਲੀਮੈਂਟ ਸਰਕਟ ਖੁੱਲਹਰਦਾ ਹੈ।
ਦੀ ਿਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਵਜਸ ਵਿੱਚ ਿੱਖ-ਿੱਖ ਵਿਸਥਾਰ ਦਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਿੇਲਡ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਜਦੋਂ ਲੋਹਾ ਠੰਿਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਿਾਈਮੈਟਾਵਲਕ ਸਵਟਰਰਪ ਿੀ ਠੰਿੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ
ਹੈ। ਧਾਤ ਦੀ ਪੱਟੀ ਗਰਮ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਠੰਿੇ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਸੁੰਗਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਸੱਧੀ ਸਵਥਤੀ ‘ਤੇ ਿਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੰਸੂਲੇਟਡ ਿਲਾਕ ਦੀ ਹੇਠਾਂ ਿੱਲ ਗਤੀ
ਿਾਈਮੈਟਲ ਸਵਟਰਰਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਾਤ ਦੇ ਗਰਮ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਫੈਲਣ ਦੀ ਉੱਚ ਦਰ ਹੁੰਦੀ ਵਸਲਿਰ ਸੰਪਰਕ ਪੱਟੀ A ਨੂੰ ਵਸਲਿਰ ਸੰਪਰਕ ਪੱਟੀ B ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ
ਹੈ, ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਦੀ ਘੱਟ ਦਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੀ ਆਵਗਆ ਵਦੰਦੀ ਹੈ; ਇਸ ਤਰਹਰਾਂ ਸਰਕਟ ਿੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਹਾ ਗਰਮ

ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਿਾਈਮੈਟਲ ਸਵਟਰਰਪ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਵਟਰਰਪ ਦੀਆਂ ਦੋਿੇਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਧਾਤਾਂ ਫੈਲਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਇੱਕ ਉੱਚੀ ਪਸਾਰ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਥੱਲੇ ਿਾਲੀ ਇੱਕ ਧਾਤੂ ਜਦੋਂ ਲੋਿੀਂਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਪਰਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਲੋਹੇ ਦੇ ਹੈਂਡਲ ਦੇ ਨੇਿੇ/ਵਿੱਚ ਵਫੱਟ
ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਪਰਲੇ ਅੱਧੇ ਵਹੱਸੇ ਨੂੰ ਸੰਪਰਕ ਵਿੰਦੂ (ਵਚੱਤਰ 2b) ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਵਗਆ ਇੱਕ ਲੈਂਪ ਿੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੁਿਨ ਜਾਂ ਝੁਕਣ ਲਈ ਮਜ਼ਿੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਰਕਟ ਖੋਲਹਰਣ, ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਤੋਿਨ
ਿਾਫ਼/ਸਪ੍ਰੇ ਆਇ੍ਨ (IS 6290)
ਲਈ ਸਵਟਰਰਪ ਕਰਲ ਜਾਂ ਮੋਿਦਾ ਹੈ।
ਇਲੈਕਵਟਰਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਫ਼ ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਸੁੱਕੇ ਲੋਹੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਵਜਿੇਂ ਹੀ ਪੱਟੀ ਠੰਿੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਸਵਥਰ ਵਿੰਦੂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਵਸੱਧਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਾਫ਼ ਲੋਹੇ ਵਿੱਚ ਗਰਮ ਕਰਨ ਿਾਲੇ ਤੱਤ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਭੰਡਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਿਹਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹੀਵਟੰਗ ‘ਤੇ ਿਾਈਮੈਟਲ ਸਵਟਰਰਪ ਦਾ ਝੁਕਣਾ, ਉਸ ਪਾਸੇ ਿੱਲ ਹੈ ਇਸ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਵਨਯੰਤਰਣ ਿਾਲਿ ਸੋਲ-ਪਲੇਟ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਟਪਕਣ
ਵਜਸਦੀ ਵਿਸਥਾਰ ਦਰ ਛੋਟੀ ਹੈ।
ਦੀ ਆਵਗਆ ਵਦੰਦਾ ਹੈ।
ਭਿਿਸਭਥਤ ਥ੍ਮੋਸਟੈਟ (ਭਿੱਤ੍ 3)
ਇੱਕ ਚੈੱਕ ਿਾਲਿ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਟੈਂਕ ਵਿੱਚ ਿਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ
ਥਰਮੋਸਟੈਟ ਦੀ ਕਾਰਿਾਈ ਹੇਠ ਵਲਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ। ਵਸਲਿਰ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਨਾਲ ਸੋਲਪਲੇਟ ਦੀ ਗਰਮ ਸਵਥਤੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਭਾਫ਼ ਵਿੱਚ ਿਦਲ
ਸਵਟਰਰਪ ਿੀ (ਵਚੱਤਰ 3 (ਏ) ਭਾਗ ਿੀ) ਨੂੰ ਇਸ ਤਰਹਰਾਂ ਵਡਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤਾ ਵਗਆ ਹੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੋਲ-ਪਲੇਟ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਵਹੱਸੇ ਵਿੱਚ ਛੇਕ ਰਾਹੀਂ ਿਾਹਰ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ
ਵਕ ਇਸ ਵਿੱਚ ਉੱਪਰ ਿੱਲ ਤਣਾਅ ਹੈ ਜਦੋਂ ਵਕ ਕੰਟਰੋਲ ਸ਼ਾਫਟ ਤਾਪਮਾਨ ਸੈਵਟੰਗ ਦੇ ਹੈ। ਵਚੱਤਰ 4 ਇੱਕ ਆਮ ਭਾਫ਼ ਲੋਹੇ ਦੇ ਵਨਰਮਾਣ ਦਾ ਇੱਕ ਵਚੱਤਰ ਵਦਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਸਵਟਰਰਪ B ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਜਾਂ ਹੇਠਾਂ ਿੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੁ੍ੰਮਤ ਦਾ ਤ੍ੀਕਾ
ਸਵਟਰਰਪ A (Fig 3(a)-ਭਾਗ A) ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰਹਰਾਂ ਵਜ਼ਆਦਾਤਰ ਭਾਫ਼ ਆਇਰਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਹੀਵਟੰਗ ਤੱਤ ਨੂੰ ਸੋਲ-ਪਲੇਟ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀਲ
ਵਡਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤਾ ਵਗਆ ਹੈ ਵਕ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੇਠਾਂ ਿੱਲ ਤਣਾਅ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਦੀ ਹੇਠਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੱਤ ਖੁੱਲਹਰਾ ਜਾਂ ਛੋਟਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੀਲਿੰਦ ਹੀਵਟੰਗ
ਿੱਲ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਇੰਸੂਲੇਟਡ ਿਲਾਕ ਦੁਆਰਾ ਪਰਰਵਤਿੰਵਧਤ ਕੀਤਾ ਵਗਆ ਹੈ।
ਤੱਤ ਦੇ ਨਾਲ ਸੋਲ-ਪਲੇਟ ਨੂੰ ਿਦਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਆਇਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਿਾਲੇ
ਤਾਪਮਾਨ ਸੈਵਟੰਗ ਵਨਯੰਤਰਣ ਨੌਿ ਦੀ ‘ਿੰਦ’ ਸਵਥਤੀ ਵਿੱਚ, ਪੱਟੀਆਂ A ਅਤੇ B ਇੱਕ ਨੁਕਸਦਾਰ ਪਾਿਰ ਕੋਰਡ ਸੈੱਟ ਅਤੇ ਥਰਮੋਸਟੈਟ ਤੋਂ ਇਲਾਿਾ, ਭਾਫ਼ ਆਇਰਨ ਹੇਠ
ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਵਹਣਗੀਆਂ, ਵਸਲਿਰ ਸੰਪਰਕਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲੀ ਸਵਥਤੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਗੀਆਂ, ਵਲਖੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ/ਭਾਫ਼ ਦੇ ਕੰਟੇਨਰ ਦੇ ਵਹੱਵਸਆਂ ਵਿੱਚ ਸਮੱਵਸਆਿਾਂ ਪੈਦਾ
ਇਸ ਤਰਹਰਾਂ, ਹੀਵਟੰਗ ਐਲੀਮੈਂਟ ਸਰਕਟ ਨੂੰ ਖੁੱਲਹਰਾ ਰੱਖਣਗੀਆਂ। ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ:

ਤਾਕਤ - ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ - (NSQF ਸੰਸ਼ੋਭਿਤੇ - 2022) - ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਭਿਤ ਭਸਿਾਂਤ 1.11.93,94&97 277