Page 285 - Electrician - 1st Year - TT - Punjabi

ਡੀਸੀ ਅਤੇ ਏਸੀ ਮੀਟ੍ਾਂ ਨੂੰ ਕੈਲੀਬ੍ੇਟ ਕ੍ਨਾ (ਅੰਮੀਟ੍ ਅਤੇ ਵੋਲਟਮੀਟ੍) ਇਹ ਪਰਹਭਾਿ ਿਰਮੋਕਪਲ ਹੀਟਰ ਤਾਰ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਿਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਵਕਉਂਵਕ ਤਾਰ ਦਾ
ਵਿਆਸ, ਪਰਹਭਾਿ ਵਿੱਚ, ਛੋਟਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦੋਿੇਂ DC ਅਤੇ AC ਮੀਟਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੈਲੀਿਰੇਟ ਕੀਤੇ
ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ DC ਮੀਟਰ ਨੂੰ ਕੈਲੀਿਰੇਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਇੱਕ ਿਹੁਤ ਹੀ ਸਹੀ DC ਇਸ ਤਰਹਹਾਂ, ਹੀਟਰ ਤਾਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਿਾਰੰਿਾਰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਿਦਲਦਾ ਹੈ। ਵਕਉਂਵਕ
ਮੌਜੂਦਾ ਸਰੋਤ ਮੀਟਰ ਨਾਲ ਜੁਵੜਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਰੋਤ ਦਾ ਆਉਟਪੁੱਟ ਹੀਟਰ ਤਾਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਿਾਰੰਿਾਰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਿਦਲਦਾ ਹੈ, ਿਰਮੋਕਪਲ ਮੀਟਰਾਂ ਨੂੰ
ਿੇਰੀਏਿਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਰੋਤ ਦੇ ਆਉਟਪੁੱਟ ਿਰਤਮਾਨ ਦੀ ਵਨਗਰਾਨੀ ਖਾਸ ਿਾਰੰਿਾਰਤਾ ‘ਤੇ ਕੈਲੀਿਰੇਟ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਸਾਧਨ ਉਪਲਿਧ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੰਤਿ ਲਈ ਿਹੁਤ
ਮਾਪ ਦੇ ਕੰਮ ਭਵੱਚ ਐਮਮੀਟ੍ ਦੀ ਵ੍ਤੋਂ ਕ੍ਦੇ ਸਮੇਂ ਭਿਆਨ ੍ੱਿਣ ਵਾਲੀਆਂ
ਸਾਰੇ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਲਟ-ਇਨ ਮੀਟਰ ਹਨ।
ਸਾਵਿਾਨੀਆਂ
ਮੌਜੂਦਾ ਸਰੋਤ ਦਾ ਆਉਟਪੁੱਟ ਿਹੁਤ ਛੋਟੇ ਕਦਮਾਂ ਵਿੱਚ ਿੱਖੋ-ਿੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ 1 ਕਦੇ ਿੀ ਐਮੀਟਰ ਨੂੰ EMF ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜੋੜੋ। ਇਸਦੇ ਘੱਟ ਪਰਹਤੀਰੋਧ
ਹਰੇਕ ਪੜਾਅ ‘ਤੇ ਕੈਲੀਿਰੇਟ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਮੀਟਰ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਨੂੰ ਮਾਨੀਟਵਰੰਗ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਉੱਚ ਕਰੰਟਾਂ ਨੂੰ ਵਖੱਚੇਗਾ ਅਤੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਅੰਦੋਲਨ
ਵਡਿਾਈਸ ‘ਤੇ ਰੀਵਡੰਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰੀ ਵਚੰਵਨਹਹਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਰਹਵਕਵਰਆ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਏਗਾ। ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਐਮਮੀਟਰ ਨੂੰ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੋਡ
ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਵਹੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਮੀਟਰ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਕੇਲ ਨੂੰ ਕੈਲੀਿਰੇਟ ਨਹੀਂ ਨਾਲ ਜੋੜੋ ਜੋ ਕਰੰਟ ਨੂੰ ਸੀਵਮਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਿ ਹੈ।
ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2 ਸਹੀ ਧਰੁਿੀਤਾ ਦਾ ਵਨਰੀਖਣ ਕਰੋ। ਵਰਿਰਸ ਪੋਲਵਰਟੀ ਮੀਟਰ ਨੂੰ ਮਕੈਨੀਕਲ
ਇੱਕ AC ਮੀਟਰ ਨੂੰ ਕੈਲੀਿਰੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਿੀ ਇਹੀ ਵਿਧੀ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਸਟਾਪ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਲਟਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਿਣਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ
ਵਸਿਾਏ 50/60 ਕੱਪ ਸਾਈਨ ਿੇਿ ਵਜ਼ਆਦਾਤਰ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਤੁਸੀਂ ਪੁਆਇੰਟਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਵਕ ਇੱਕ a-c ਮੀਟਰ ਇੱਕ ਸਾਈਨ ਿੇਿ ਦੇ ਔਸਤ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਪੜਹਹਦਾ ਹੈ,
ਪਰ ਮੀਟਰ ਲਈ rms ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣਾ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਮੀਟ੍ ਸ਼ੁੱਿਤਾ
rms ਿਰਾਿਰ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੈਮਾਨੇ ‘ਤੇ ਵਚੰਵਨਹਹਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ
ਮੀਟ੍ ਿਾਸ ਸ਼ੁੱਿਤਾ
ਹੈ।
ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ 0.1 ਤੋਂ 2%
ਿਰਮੋਕੂਪਲ ਮੀਟਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਈਨ ਿੇਿ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਕੈਲੀਿਰੇਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਕੈਲੀਿਰਹੇਸ਼ਨ ਉਸ ਿਾਰੰਿਾਰਤਾ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਵਜਸ ‘ਤੇ ਮੀਟਰ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਚਲਦਾ ਲੋਹਾ 5%
ਕੀਤੀ ਜਾਿੇਗੀ। ਿਹੁਤ ਵਜ਼ਆਦਾ ਫਰਹੀਕੁਐਂਸੀ ‘ਤੇ ਵਜਸ ‘ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਰੀਕਟੀਫਾਇਰ ਟਾਈਪ ਮੂਵਿੰਗ ਕੋਇਲ 5%
ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਚਮੜੀ ਦੇ ਪਰਹਭਾਿ ਿਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਿਾਪਰਦੀ ਹੈ।
ਿਰਮੋਕਪਲ 1 ਤੋਂ 3%
ਇਹਨਾਂ ਿਾਰੰਿਾਰਤਾਿਾਂ ‘ਤੇ, ਤਾਰ ਵਿੱਚ ਕਰੰਟ ਤਾਰ ਦੀ ਸਤਹਹਾ ‘ਤੇ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਾ
ਹੈ, ਵਜੰਨੀ ਵਜ਼ਆਦਾ ਿਾਰੰਿਾਰਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਰੰਟ ਤਾਰ ਦੀ ਸਤਹਹਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵੋਲਟਮੀਟ੍ ਦਾ ਲੋਭਡੰਗ ਪ੍ਰਿਾਵ ਅਤੇ ਸ੍ਕਟਾਂ ਭਵੱਚ ਐਮਮੀਟ੍ ਦਾ ਵੋਲਟੇਜ ਡ੍ਾਪ ਪ੍ਰਿਾਵ (Loading effect of
voltmeter and voltage drop effect of ammeter in circuits)
ਉਦੇਸ਼ : ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਿੋਗੇ

• ‘ਗੁਣਕ’ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਪਭ੍ਿਾਭਸ਼ਤ ਕ੍ੋ
• ਵੋਲਟਮੀਟ੍ ਦੇ ਲੋਭਡੰਗ ਪ੍ਰਿਾਵ ਦਾ ਭਵਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕ੍ੋ
• ਪ੍ਰਤੀ੍ੋਿ ਮਾਪ ਭਵੱਚ ਐਮਮੀਟ੍ ਦੇ ਪਾ੍ ਵੋਲਟੇਜ ਡ੍ਰੌਪ ਦੇ ਪ੍ਰਿਾਵ ਦਾ ਭਵਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕ੍ੋ।

ਮਲਟੀਪਾਈਲ੍
ਿੋਲਟਮੀਟਰ ਦਾ ਲੋਵਡੰਗ ਪਰਹਭਾਿ:ਵਕਸੇ ਖਾਸ ਿੋਲਟੇਜ ਮਾਪ ਲਈ ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਦੀ
ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਪੀ.ਐੱਮ.ਐੱਮ.ਸੀ. ਯੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਦੇਵਖਆ ਹੈ ਵਕ ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ ਚੋਣ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਿੋਲਟਮੀਟਰ ਦੀ ਸੰਿੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਿਪੂਰਨ ਕਾਰਕ
ਵਿੱਚ ਿਧੀਆ ਗੇਜ ਤਾਂਿੇ ਦੀ ਤਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂਿੇ ਦੀ ਤਾਰ ਵਸਰਫ ਵਮਲੀ ਜਾਂ ਹੈ। ਇੱਕ ਘੱਟ ਸੰਿੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਿਾਲਟਮੀਟਰ ਘੱਟ-ਰੋਧਕ ਸਰਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਿੋਲਟੇਜਾਂ
ਮਾਈਕਰਹੋ ਐਂਪੀਅਰ ਦੇ ਕਰਹਮ ਵਿੱਚ ਿਹੁਤ ਘੱਟ ਕਰੰਟ ਲੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਿੇਲੇ ਲਗਭਗ ਸਹੀ ਰੀਵਡੰਗ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉੱਚ ਪਰਹਤੀਰੋਧ ਿਾਲੇ
ਸਰਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਿਹੁਤ ਵਜ਼ਆਦਾ ਤਰੁੱਟੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਵਨਸ਼ਵਚਤ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ
ਸਿੀਕਾਰਯੋਗ ਕਰੰਟ ਜੋ ਯੰਤਰ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਸਕੇਲ ਨੂੰ ਪੜਹਹਨ ਦੇ ਯੋਗ ਿਣਾਉਂਦਾ
ਹੈ, ਨੂੰ ਫੁੱਲ ਸਕੇਲ ਵਡਫਲੈਕਸ਼ਨ ਕਰੰਟ ਜਾਂ F.S.D ਵਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ. ਜਦੋਂ ਤੱਿ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ ਵਕ ਿੋਲਟਮੀਟਰ, ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਉੱਚ ਪਰਹਤੀਰੋਧ ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ
ਅਵਜਹਾ ਪੀ.ਐੱਮ.ਐੱਮ.ਸੀ. ਯੰਤਰ ਨੂੰ ਿੋਲਟਮੀਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਿਦਵਲਆ ਜਾਣਾ ਜੁਵੜਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਰਕਟ ਦੇ ਉਸ ਵਹੱਸੇ ਲਈ ਸ਼ੰਟ ਿਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ, ਇਸ
ਹੈ, ਚਲਦੀ ਕੋਇਲ ਨੂੰ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਪਰਹਤੀਰੋਧ ਨਾਲ ਜੋਵੜਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਰਹਹਾਂ, ਸਰਕਟ ਦੇ ਉਸ ਵਹੱਸੇ ਵਿੱਚ ਿਰਾਿਰ ਪਰਹਤੀਰੋਧ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਤਾਂ ਜੋ ਕਰੰਟ ਨੂੰ F.S.D ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੀਮਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਮੌਜੂਦਾ ਮੁੱਲ. ਇਸ ਲੜੀ ਇਸ ਤਰਹਹਾਂ, ਮੀਟਰ ਵਫਰ ਿੋਲਟੇਜ ਦੀ ਵਗਰਾਿਟ ਦਾ ਇੱਕ ਘੱਟ ਸੰਕੇਤ ਦੇਿੇਗਾ ਜੋ
ਪਰਹਤੀਰੋਧ ਨੂੰ ਗੁਣਕ ਪਰਹਤੀਰੋਧ ਵਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੀਟਰ ਦੇ ਜੁੜਨ ਤੋਂ ਪਵਹਲਾਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਇਸ ਪਰਹਭਾਿ ਨੂੰ ਿੋਲਟਮੀਟਰ
ਦਾ ਲੋਵਡੰਗ ਪਰਹਭਾਿ ਵਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਿੋਲਟਮੀਟਰ ਦੀ ਘੱਟ
ਆਉ ਅਸੀਂ ਅਵਧਐਨ ਕਰੀਏ ਵਕ ਿੋਲਟਮੀਟਰ ਦੀ ਸੰਿੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਿੋਲਟਮੀਟਰ
ਦੁਆਰਾ ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ ਲੋਵਡੰਗ ਪਰਹਭਾਿ ਦਾ ਕਾਰਨ ਿਣਦੀ ਹੈ। ਸੰਿੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਤਾਕਤ - ਇਲੈਕਟ੍੍ਰਰੀਸ਼ਰੀਅਨ - (NSQF ਸੰ ਸ਼਼ੋਧਿਤੇ - 2022) - ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਭਿਤ ਭਸਿਾਂਤ 1.10.90 - 92 265