Page 128 - Electrician - 1st Year - TT - Punjabi
P. 128
ਸ਼ੁੱਿ ਸਮ੍ੱਿਾ ਭਵੱਚ ਸ਼ਕਤੀ : ਜੇਕਰ ਇੱਕ AC ਸਰਕ੍ ਵਿੱਚ ਵਸਰਫਿ ਕੈਪੇਸੀ੍ਰ
ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਿੋਲ੍ੇਜ ਅਤੇ ਕਰੰ੍ 90° ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੜਾਅ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਅਤੇ ਿੋਲ੍ੇਜ
ਅਤੇ ਕਰੰ੍ ਦੇ ਤਤਕਾਲ ਮੁੱਲਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ
ਦੋਿੇਂ ਸਿਕਤੀਆਂ ਵਦੰਦਾ ਹੈ। ਸਿੁੱਧ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੈ ਵਕ ਇੱਕ ਸਿੁੱਧ ਕੈਪੇਵਸਵ੍ਿ ਸਰਕ੍
ਵਿੱਚ ਿਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਿਕਤੀ ਜਿੀਰੋ ਹੈ।
ਬਹੁਤੀਆਂ ਉਦਯੋਵਗਕ ਸਿਾਪਨਾਿਾਂ ਵਿੱਚ AC ਇੰਡਕਸਿਨ ਮੋ੍ਰਾਂ ਦੀ ਿੱਡੀ ਵਗਣਤੀ
= 250 x 0.4 ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਪਛਵੜਆ PF ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਰਿੇਰਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
= 100 ਿਾ੍। ਘੱਟ ਪਾਵ੍ ਫੈਕਟ੍ ਦਾ ਪ੍ਰਿਾਵ
ਵਿਕਲਵਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੱਚੀ ਸਿਕਤੀ ਦੀ ਇੱਕ ਵਦੱਤੀ ਮਾਤਰਾ ਲਈ ਜੇਕਰ ਲੋਡ ਦਾ ਪਾਿਰ ਫੈਕ੍ਰ ਏਕਤਾ ਤੋਂ
ਘੱ੍ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਵਡਲੀਿਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਉੱਚ ਕਰੰ੍ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ
ਪੀ = I2R
ਉੱਚ ਕਰੰ੍ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਵਕ ਮੋ੍ਰ ਦੀ ਸੇਿਾ ਕਰਨ ਿਾਲੀਆਂ ਫੀਡਰ ਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ
= 0.4 x 0.4 x 625 ਿਧੇਰੇ ਊਰਜਾ ਬਰਬਾਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਿਾਸਤਿ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਵਕਸੇ ਉਦਯੋਵਗਕ ਸਿਾਪਨਾ
= 100 ਿਾ੍ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਵਮਲਾ ਕੇ 85% (0.85) ਤੋਂ ਘੱ੍ ਪਾਿਰ ਫੈਕ੍ਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਲੈਕਵ੍ਰਿਕ
ਉਪਯੋਗਤਾ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ‘ਪਾਿਰ ਫੈਕ੍ਰ ਪੈਨਲ੍ੀ’ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਕਾਰਨ ਹੈ ਵਕ ਿੱਡੀਆਂ ਸਿਾਪਨਾਿਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਿਰ ਫੈਕ੍ਰ
ਸੁਧਾਰ ਜਿਰੂਰੀ ਹੈ।
ਪਾਵ੍ ਫੈਕਟ੍ ਸੁਿਾ੍ : ਲੋਡ ‘ਤੇ ਵਡਲੀਿਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮੌਜੂਦਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਿੱਧ
ਕੁਸਿਲ ਿਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਉੱਚ ਪੀਐਫ ਜਾਂ ਪੀਐਫ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਏਕਤਾ ਤੱਕ
ਵਕਉਂਵਕ ਿਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਿੋਲ੍ੇਜ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਫੇਜਿ ਐਂਗਲ ਜਿੀਰੋ ਹੈ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ।
ਪਾਿਰ ਫੈਕ੍ਰ ਏਕਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਪਾਿਰ ਦੀ ਗਣਨਾ ਿੋਲ੍ੇਜ ਅਤੇ ਕਰੰ੍
ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਘੱ੍ PF ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਿੱਡੇ ਇੰਡਕਸਿਨ ਲੋਡ ਵਜਿੇਂ ਵਕ ਵਡਸਚਾਰਜ ਲੈਂਪ,
ਇੰਡਕਸਿਨ ਮੋ੍ਰਾਂ, ੍ਰਿਾਂਸਫਾਰਮਰ ਆਵਦ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਲੇਵਗੰਗ
ਸ਼ੁੱਿ ਇੰਡਕਟੈਂਸ ਭਵੱਚ ਸ਼ਕਤੀ : ਜੇਕਰ ਇੱਕ AC ਸਰਕ੍ ਵਿੱਚ ਵਸਰਫਿ ਇੰਡਕ੍ੈਂਸ ਕਰੰ੍ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਵਕ ਕੋਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਕੰਮ ਕੀਤੇ
ਹੈ, ਤਾਂ ਿੋਲ੍ੇਜ ਅਤੇ ਕਰੰ੍ ਪੜਾਅ ਤੋਂ ਬਾਹਰ 90° ਹਨ, ਅਤੇ ਿੋਲ੍ੇਜ ਅਤੇ ਕਰੰ੍ ਵਬਨਾਂ ਜਨਰੇਵ੍ੰਗ ਸ੍ੇਸਿਨ ‘ਤੇ ਿਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਵਕਉਂਵਕ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨਾ ਜਾਂ
ਦੇ ਤਤਕਾਲ ਮੁੱਲਾਂ ਦਾ ਸਰਕ੍ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸਿਕਤੀ ਨਾਲ ਠੀਕ ਕਰਨਾ ਜਿਰੂਰੀ ਹੈ। ਘੱ੍ PF ਤਾਂ ਜੋ ਕਰੰ੍ ਨੂੰ ਿੱਧ ਤੋਂ ਿੱਧ ਿੋਲ੍ੇਜ ਦੇ ਨਾਲ
ਵਦੰਦਾ ਹੈ। ਸਿੁੱਧ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੈ ਵਕ ਇੱਕ ਸਿੁੱਧ ਪਰਿੇਰਕ ਸਰਕ੍ ਵਿੱਚ ਿਪਤ ਕੀਤੀ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਵਲਆਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਹ ਹੈ ਪੜਾਅ ਕੋਣ θ ਵਜੰਨਾ ਸੰਭਿ ਹੋ ਸਕੇ
ਗਈ ਸਿਕਤੀ ਜਿੀਰੋ ਹੈ।
ਛੋ੍ਾ ਬਣਾਇਆ ਵਗਆ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਕੈਪਸੀ੍ਰ ਲੋਡ ਰੱਿ ਕੇ ਕੀਤਾ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਪਰਿਮੁੱਿ ਕਰੰ੍ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕੈਪੇਸੀ੍ਰ ਨੂੰ ਇੰਡਕਵ੍ਿ ਲੋਡ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਵਿੱਚ ਜੋਵੜਆ ਜਾਣਾ ਹੈ।
ਆ੍ - ਸੀ ਸੀ੍ੀਜ਼ ਸ੍ਕਟ (R - C Series circuit)
ਉਦੇਸ਼ : ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਿੋਗੇ
• R-C ਸੀ੍ੀਜ਼ ਸ੍ਕਟ ਭਵੱਚ ਕੈਪੇਭਸਭਟਵ ਪ੍ਰਤੀਭਕ੍ਰਆ ‘ਤੇ ਬਾ੍ੰਬਾ੍ਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਿਾਵ ਨੂੰ ਭਬਆਨ ਕ੍ੋ
• ਪਾਵ੍ ਫੈਕਟ੍ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕ੍ੋ
• ਪਾਵ੍ ਫੈਕਟ੍ ਅਤੇ ਪੜਾਅ ਕੋਣ ਭਨ੍ਿਾ੍ਤ ਕ੍ੋ
• ਚਾ੍ਜ ਅਤੇ ਭਡਸਚਾ੍ਜ ਕ੍ਦੇ ਸਮੇਂ R-C ਸਮਾਂ ਸਭਿ੍ ਦੱਸੋ।
ਕੈਪੈਸੀ੍ੈਂਸ ਿਾਲੇ ਸਰਕ੍ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਸਪਲਾਈ ਫਰਿੀਕੁਐਂਸੀ (f) ਿਧਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸਲਈ, ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ (f) ਵਿੱਚ ਿਾਧੇ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਿਜੋਂ ਕੈਪੇਵਸਵ੍ਿ ਸਰਕ੍ ਵਿੱਚ
ਕੈਪੈਸੀਵ੍ਿ ਪਰਿਤੀਵਕਰਿਆ (XC) ਘੱ੍ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਸਰਕ੍ ਕਰੰ੍ ਦਾ ਿਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਸਰਕ੍ ਵਿੱਚ ਪਰਿਤੀਰੋਧ (R),
ਕੈਪੈਸੀ੍ੈਂਸ (C) ਅਤੇ ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ f ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਪਾਿਰ ਫੈਕ੍ਰ
cos θ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਵਦੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਨਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। (ਵਚੱਤਰ 1)
ਜਦੋਂ ਕੈਪੇਵਸਵ੍ਿ ਰੀਐਕ੍ੈਂਸ XC ਿਧਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਰਕ੍ ਕਰੰ੍ ਘੱ੍ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
108 ਤਾਕਤ - ਇਲੈਕਟ੍੍ਰਰੀਸ਼ਰੀਅਨ - (NSQF ਸੰ ਸ਼਼ੋਧਿਤੇ - 2022) - ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਭਿਤ ਭਸਿਾਂਤ 1.5.45
