Page 120 - Electrician - 1st Year - TT - Punjabi
P. 120
ਸਾਈਨ ਵੇਵ : ਚੁੰਬਕੀ ਿੇਤਰ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਿਾਲੀ ਇੱਕ ਕੋਇਲ ਦੁਆਰਾ ਉਤਪੰਨ
ਿੋਲ੍ੇਜ ਤਰੰਗ-ਰੂਪ ਦੀ ਸਿਕਲ ਨੂੰ ਸਾਈਨ ਿੇਿ ਵਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਤਪੰਨ ਸਾਈਨ
ਿੇਿ ਿੋਲ੍ੇਜ ਿੋਲ੍ੇਜ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਧਰੁਿੀਤਾ ਦੋਿਾਂ ਵਿੱਚ ਿੱਿ-ਿੱਿ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਕੋਇਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਵਿਰ ਗਤੀ ‘ਤੇ ਘੁੰਮਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਰਿਤੀ ਸਵਕੰ੍
ਬਲ ਕੱ੍ ਦੀਆਂ ਚੁੰਬਕੀ ਰੇਿਾਿਾਂ ਦੀ ਵਗਣਤੀ ਕੋਇਲ ਦੀ ਸਵਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਬਦਲਦੀ
ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਇਲ ਚੁੰਬਕੀ ਿੇਤਰ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਚਲਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਲ ਦੀ ਕੋਈ
ਬਦਲਵੀਂ ਮੌਜੂਦਾ ਪੀੜਹਰੀ:ਅਲ੍ਰਨੇਵ੍ੰਗ ਕਰੰ੍ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਵਜੱਿੇ ਿੀ ਿੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਰੇਿਾ ਨਹੀਂ ਕੱ੍ਦੀ।
ਵਿੱਚ ਵਬਜਲੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਿਪਾਰਕ ਉਦੇਸਿਾਂ ਲਈ ਸਪਲਾਈ ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਤੁਰੰਤ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਿੋਲ੍ੇਜ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਇਲ ਸੱਜੇ
ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਿਾਲੀ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀ ਵਬਜਲੀ ਊਰਜਾ ਬਦਲਿੀਂ ਕਰੰ੍ ਹੈ। ਕੋਣਾਂ ‘ਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਿੇਤਰ ਿੱਲ ਿਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਲ ਦੀਆਂ ਰੇਿਾਿਾਂ ਦੀ ਿੱਧ ਤੋਂ
AC ਿੋਲ੍ੇਜ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਵਕਉਂਵਕ ਇਹ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਸੌਿਾ ਿੱਧ ਵਗਣਤੀ ਨੂੰ ਕੱ੍ ਵਦੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਤਤਕਾਲ ‘ਤੇ ਅਵਧਕਤਮ ਜਾਂ ਪੀਕ
ਅਤੇ ਸਸਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸੰਚਾਵਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਬਜਲੀ ਦਾ ਿੋਲ੍ੇਜ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਵਬੰਦੂਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਿੋਲ੍ੇਜ ਕੋਣ ਦੇ ਸਾਈਨ
ਨੁਕਸਾਨ ਘੱ੍ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਵਜਸ ‘ਤੇ ਕੋਇਲ ਬਲ ਦੀਆਂ ਰੇਿਾਿਾਂ ਨੂੰ ਕੱ੍ਦਾ ਹੈ।
ਕੋਇਲ ਨੂੰ ਵਚੱਤਰ 4 ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਿਾਸ ਸਵਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਦਿਾਇਆ ਵਗਆ ਹੈ। ਇਹ
ਬਦਲਿੇਂ ਕਰੰ੍ ਨੂੰ DC ਨਾਲੋਂ ਉੱਚ ਿੋਲ੍ੇਜ ‘ਤੇ ਵਤਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਿੋਲ੍ੇਜ ਦੇ ਕੁਝ ਵਮਆਰੀ ਮੁੱਲ 1.1KV, 2.2 ਹਨ। ਕੇ.ਿੀ., ਘੱ੍ ਸਮਰੱਿਾ ਲਈ 3.3 ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਪੁਜਿੀਸਿਨਾਂ ਹਨ ਜੋ ਕੋਇਲ ਸਵਿਤੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਕਰਿਾਂਤੀ ਦੌਰਾਨ
ਕੇ.ਿੀ. ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਪਰਿਸਾਰਣ ਲਈ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ 66 000, 110 000, 220 000, ਿਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਗਰਿਾਫ ਵਦਿਾਉਂਦਾ ਹੈ ਵਕ ਲੂਪ ਦੇ ਇੱਕ ਰੋ੍ੇਸਿਨ ਦੌਰਾਨ ਿੋਲ੍ੇਜ
400 000 ਿੋਲ੍ ਤੱਕ ਿਧਾ ਵਦੱਤਾ ਵਗਆ ਹੈ। ਲੋਡ ਿੇਤਰ ‘ਤੇ, ਿੋਲ੍ੇਜ ਨੂੰ 240V ਵਕਿੇਂ ਿਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਘ੍ਦਾ ਹੈ।
ਅਤੇ 415V ਦੇ ਕਾਰਜਸਿੀਲ ਮੁੱਲਾਂ ਤੱਕ ਘ੍ਾ ਵਦੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨੋ੍ ਕਰੋ ਵਕ ਿੋਲ੍ੇਜ ਦੀ ਵਦਸਿਾ ਹਰੇਕ ਅੱਧ-ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਉਲ੍ਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ
ਇੱਕ ਜਨਰੇ੍ਰ ਇੱਕ ਮਸਿੀਨ ਹੈ ਜੋ ਮਕੈਨੀਕਲ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਵਬਜਲੀ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਲਈ ਹੈ ਵਕਉਂਵਕ, ਕੋਇਲ ਦੇ ਹਰੇਕ ਕਰਿਾਂਤੀ ਲਈ, ਹਰੇਕ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਪਵਹਲਾਂ ਹੇਠਾਂ ਅਤੇ
ਬਦਲਣ ਲਈ ਚੁੰਬਕਤਾ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਨਰੇ੍ਰ ਦਾ ਵਸਧਾਂਤ, ਸਧਾਰਨ ਵਫਰ ਫੀਲਡ ਰਾਹੀਂ ਉੱਪਰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਕਹਾ ਵਗਆ ਹੈ, ਇਹ ਹੈ ਵਕ ਜਦੋਂ ਿੀ ਕੰਡਕ੍ਰ ਨੂੰ ਚੁੰਬਕੀ ਿੇਤਰ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਈਨ ਿੇਿ ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਵਨਆਦੀ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਿਰਤੀ ਜਾਂਦੀ AC ਿੇਿ-ਰੂਪ
ਲੰਘਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਚੁੰਬਕੀ ਬਲ ਦੀਆਂ ਰੇਿਾਿਾਂ ਨੂੰ ਕੱ੍ਣ ਲਈ ਇੱਕ ਿੋਲ੍ੇਜ ਹੈ। ਸ੍ੈਂਡਰਡ AC ਜਨਰੇ੍ਰ (ਅਲ੍ਰਨੇ੍ਰ) ਸਾਈਨ ਿੇਿ-ਫਾਰਮ ਦਾ ਿੋਲ੍ੇਜ
ਇੱਕ ਕੰਡਕ੍ਰ ਵਿੱਚ ਪਰਿੇਵਰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। AC ਸਾਇਨ ਿੇਿ ਿੋਲ੍ੇਜ ਜਾਂਿਰਤਮਾਨ ਹੇਠ ਵਲਿੇ ਅਨੁਸਾਰ
ਇੱਕ AC ਜਨਰੇ੍ਰ ਤਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਲੂਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੁੰਬਕੀ ਿੇਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੋੜ ਕੇ ਹਨ।
ਇੱਕ AC ਿੋਲ੍ੇਜ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਤਾਰ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਿੇਤਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਹ ਚੱਕ੍ : ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਬਦਲਿੇਂ ਿੋਲ੍ੇਜ ਜਾਂ ਕਰੰ੍ ਦੀ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰੰਗ ਹੈ।
ਸਾਪੇਵਿਕ ਗਤੀ ਤਾਰ ਦੇ ਵਸਵਰਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਿੋਲ੍ੇਜ ਨੂੰ ਪਰਿੇਵਰਤ ਕਰਨ ਦਾ ਆਉ੍ਪੁੱ੍ ਿੋਲ੍ੇਜ ਦੇ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਿੋਲ੍ੇਜ ਦੀ
ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਿੋਲ੍ੇਜ ਮੈਗਨੀਵ੍ਊਡ ਅਤੇ ਪੋਲਵਰ੍ੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਪੋਲਵਰ੍ੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਬਦਲਾਅ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਵਕਉਂਵਕ ਲੂਪ ਨੂੰ ਚੁੰਬਕੀ ਿੇਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਘੁੰਮਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (ਵਚੱਤਰ 3)
ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਚੱਕਰ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਬਰਾਬਰ ਪਰ ਉਲ੍ ਅੱਵਧਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਾਂ ਵਕਹਾ
ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸਿਬਦਾਂ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਇੱਕ ਬਦਲ ਨੂੰ ਦੂਜੇ
ਤੋਂ ਿੱਿ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। (ਵਚੱਤਰ 5)
ਭਮਆਦ:ਇੱਕ ਪੂਰਾ ਚੱਕਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਤਰੰਗ ਰੂਪ ਦੀ
ਵਮਆਦ ਵਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਚੱਤਰ 6 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ 0.25
ਸਵਕੰ੍ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸ ਤਰੰਗ-ਰੂਪ ਦੀ ਵਮਆਦ (T) 0.25 ਸਵਕੰ੍
ਹੈ।
ਬਾ੍ੰਬਾ੍ਤਾ:ਇੱਕ AC ਸਾਈਨ ਿੇਿ ਦੀ ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ ਪਰਿਤੀ ਸਵਕੰ੍ ਪੈਦਾ ਹੋਣ
ਲੂਪ ਨੂੰ ਮੋੜਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਬਲ ਿੱਿ-ਿੱਿ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪਰਿਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਿਾਲੇ ਚੱਕਰਾਂ ਦੀ ਸੰਵਿਆ ਹੈ। (ਵਚੱਤਰ 6) ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ ਦੀ ਇਕਾਈ ਹਰ੍ਜਿ (Hz)
ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਬਹੁਤ ਿੱਡੇ AC ਜਨਰੇ੍ਰ ਭਾਫਿ ੍ਰਬਾਈਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਵਿੱਚ 240V AC ਦੀ ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ 50 Hz ਹੈ।
ਪਾਣੀ ਦੀ ਗਤੀ ਦੁਆਰਾ ਬਦਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਆਰਮੇਚਰ ਕੋਇਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਿੇਵਰਤ AC ਿੋਲ੍ੇਜ ਸਵਲੱਪ ਵਰੰਗਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ
ਨਾਲ ਜੁਵੜਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਵਜਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰੀ ਸਰਕ੍ ਬੁਰਸਿਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ
ਿੋਲ੍ੇਜ ਪਰਿਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਇਲੈਕ੍ਰਿੋਮੈਗਨੇ੍ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਇੱਕ ਮਜਿਬੂਤ
ਚੁੰਬਕੀ ਿੇਤਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
100 ਤਾਕਤ - ਇਲੈਕਟ੍੍ਰਰੀਸ਼ਰੀਅਨ - (NSQF ਸੰ ਸ਼਼ੋਧਿਤੇ - 2022) - ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਭਿਤ ਭਸਿਾਂਤ 1.5.45
