Page 94 - R&AC - 1st Year TT Gujarati

પંચર થઈ ય છે અને ભાર વહન કરવા ું શ કર છે ાર , ઝેનર ડાયોડમ , આઉટ ુટ વો ેજ VOUT, બદલા ું નથી અને તેથી સમ લોડમ વો ેજ
ડાયોડ રવસ બાય ડ તમ કરંટ વહન કરવા છત પંચર થતો નથી. ર છે. આમ, આઉટ ુટને નયંિ ત હોવા ું કહ વાય છે.
આ િવપર ત વહન માટ ના કારણને હમ પાત અસર તર ક ઓળખવામ ફગ 4 નો સંદભ લેતા, ઝેનરને આપમેળે બદલાતા તકાર તર ક ઈ
આવે છે. હમ પાતની અસર ું કારણ, ઈલે ોન ટક બંધારણમ તેમના શકાય છે. તકાર RS ારા કુલ વાહ આપવામ આવે છે,
બો ડમ થી છૂ ટા પડ ય છે. ેમ ેમ વ ુ ઈલે ોન છૂ ટ ય છે, તેઓ
બદલામ અ ને પછાડ છે અને વત માન ઝડપથી બને છે. આ યા ઝેનર
વાહને યાનમ લીધા િવના સમ ઝેનર પર વો ેજ ડ ોપ ું કારણ બને
છે. ફગ 2 મ બતા યા માણે, એકવાર ઝેનર વો ેજ પર પહ ચી ગયા
પછ , ૂબ નાના વો ેજ ફ રફારો વ ુ મોટા વત માન ફ રફારો બનાવે છે. તે
આ લા ણકતા છે, ે ઝેનરને સતત વો ેજ ોત તર ક અથવા વો ેજ
ર ુલેટર તર ક ઉપયોગી બનાવે છે.

ર ફાયર ડાયોડથી િવપર ત, ઝેનર ારા રવસ વાહ િવનાશક નથી.
ઝેનરના વોટ જ ર ટગના આધાર , યો ય ેણીના તકારનો ઉપયોગ
કર ને વત માનને ન દ ટ મય દામ રાખવામ આવે તો, ઝેનર ડાયોડને કોઈ
ુકસાન થ ું નથી. I = I + I
T Z L
કારણ ક ઝેનર ડાયોડ ેકડાઉન ઉપકરણ તર ક કામ કરવા માટ રચાયેલ આમ, આરએસમ વો ેજ છે, R is,
S
છે, ઝેનરને સરળતાથી તમ થી બહાર લાવી શકાય છે. ઝેનર તેના ઝેનર V = (I + I ) R S
R
Z
L
વહનમ થી બહાર લાવવામ આવે છે
ઇન ુટ DC વો ેજ VIN વધે છે, તો આઉટ ુટ વો ેજ VOUT વધે છે.
ઝેનર વો ેજની નીચે રવસ -બાય ડ વો ેજ ઘટાડ ને અથવા લા ુ વો ેજની આ દર મયાન, ઝેનર વ ુ ભાર વહન કર છે, ેના કારણે વ ુ વાહ (વ ુ
ુવીયતાને ઉલટાવીને. IZ) RSમ થી વહ છે. આથી, સમ આરએસમ વ ુ વો ેજ ડ ોપ થાય છે.
આરએસમ ઘટાડામ આ વધારો આઉટ ુટ વો ેજ VOUT મ થયેલા
ઝેનર ડાયોડ્સનો ઉપયોગ
વધારાને સરભર કર છે, આમ લોડ આરએલ પરના વો ેજને તેના ૂળ ૂ
ડ સી પાવર સ લાયમ વો ેજ ર ુલેટર તર ક ઝેનર ડાયોડ્સનો સૌથી વ ુ પર ળવી રાખે છે. તેવી જ ર તે, RL ું ૂ ઘટ છે (IL વધે છે), તો ઝેનર
લોકિ ય ઉપયોગ ફગ 3 સરળ ઝેનર ર ુલેટ ડ પાવર સ લાયને દશ વે છે. IZ ારા વાહ ઘટ છે, RS ારા IT ું ૂ ળવી રાખે છે. આ VOUT ના
તરમ ઘટાડો કય િવના લોડ RL ારા પય ત લોડ વાહની ખાતર કર છે.
ફગ 3 પરના સ કટમ , ઝેનર ડાયોડ પાવર સ લાયના આઉટ ુટ અથવા
લોડ સાથે સમ તર છે. તે ન ધ ું ૂબ જ મહ વ ૂણ છે ક ઝેનર રવસ - Zener પ ટ કરણો
બાય ડ તમ ડાયેલ છે. આવા સમ તર સ કટ ડાણને ઘણીવાર
ર ફાયર ડાયોડ્સની ેમ, ટાઇપ-કોડ નંબર સામા ર તે ઝેનરના શર ર
શંટ કહ વામ આવે છે. ાર આ ર તે ઉપયોગ થાય છે, ાર ઝેનરને શ
પર ચ ત થાય છે. ચ ત કર લ ટાઇપ-કોડમ થી, ઝેનરની િવગતવાર
ર ુલેટર કહ વાય છે.
િવ શ ટતાઓ કોઈપણ માણ ૂત ડાયોડ ડ ટા મે ુઅલનો ઉ લેખ કર ને
શોધી શકાય છે.
મહ વ ૂણ ઝેનર ડાયોડ િવ શ ટતાઓ નીચે ૂ ચબ છે;

- નો મનલ ઝેનર વો ેજ, VZ: આ રવસ બાય ડ વો ેજ છે ક ેના પર
ડાયોડ રવસ બાયસમ ચલાવવા ું શ કર છે.
- ઝેનર વો ેજ સ હ ુતા: ર ઝ રની સહનશીલતાની ેમ, આ VZ
ઉપર અથવા નીચેની ટકાવાર ૂચવે છે. ઉદાહરણ તર ક , 6.3 V ± 5
ટકા.
- મહ મ ઝેનર વત માન, IZ, મહ મ: આ મહ મ વાહ છે ક ે ઝેનર
તેના િવપર ત-પ ી વહન (ઝેનર) મોડમ હોય ાર ુર ત ર તે ટક
ફગ 3 મ , ઝેનર રવસ -બાય ડ તમ કામ કરવા ું શ કર છે કારણ ક
શક છે.
તેની આજુબાજુનો વો ેજ ઝેનર વો ેજ VZ ુધી પહ ચે છે. ઇન ુટ ડ સી
વો ેજ માટ સમ ઝેનરનો વો ેજ સતત અ ૂત રહ છે. લોડ ઝેનર સાથે - મહ મ પાવર ડસીપેશન, PZ એ મહ મ પાવર છે ે ઝેર ુકસાન થયા
સમ તર હોવાથી, સમ લોડ VOUT નો વો ેજ ઝેનર VZ (VOUT = VZ) િવના િવખેર શક છે.
પરના વો ેજ ેટલો જ હશે.
– ઈ પીડ સ (ZZ): ઝેર મોમ કામ કરતી વખતે ઝેર ું અબાધ.
ઝેનર માટ ઇન ુટ DC વો ેજ વધે છે, ેમ ક ફગ 2 મ તેની લા ણકતાઓ
- મહ મ ઓપ ર ટગ તાપમાન: ઉ તમ તાપમાન ક ેના પર ઉપકરણ
પરથી ઈ શકાય છે, ઝેનર ારા વત માન IZ વધે છે પરં ુ હમ પાતની
િવ સનીય ર તે કાય કરશે.
અસરને કારણે સમ ઝેનર પર વો ેજ સમાન રહ છે. કારણ ક ઝેનર
વો ેજ, VZ બદલા ું નથી, ધ ઝેર ડાયોડની આ િવ શ ટતા ડાયરો ડ ટા ુક મ આપવામ આવી છે.
ક , પો ક ટ ટ બલ ુક ના કો ટક નંબર 27 મ સૌથી વ ુ ઉપયોગમ લેવાતી
ઝેર ડાયોડ્સની મય દત ૂ ચ આપવામ આવી છે.
74 CG & M : R&ACT : (NSQF - સંશો ધત 2022) - અ યાસ 1.4.14 - 20 માટ સંબં ધત સ ત