Page 93 - R&AC - 1st Year TT Gujarati

પાવર સ લાયના આઉટ ુટ ડ સી વો ેજ તરમ આવી િવિવધતા - ઝેનર ડાયોડ્સ ું રવસ ેકડાઉન વો ેજ ર ફાયર ડાયોડ્સ (લ ુ મ
મોટાભાગના ઇલે ો નક સ કટ માટ વીકાય નથી. આથી, ડ સી લોડ કરંટ 50V) ની સરખામણીમ ઘ ું ઓછ ું (3 થી 18V) છે.
અથવા એસી ઇન ુટ વો ેજમ ભ તા હોવા છત , ડ સી આઉટ ુટ તરને
સામા હ ુના ર ફાયર ડાયોડ સાથે ઝેનર ડાયોડની સમાનતા નીચે
ર રાખવા માટ , પાવર સ લાયના ડ સી આઉટ ુટ ું નયમન કર ું જ ર
ૂ ચબ છે;
છે. પાવર સ લાયના DC આઉટ ુટ વો ેજને ર રાખવા માટ ઉપયોગમ
- ઝેનર ડાયોડ્સ PN જંકશન ડાયોડ પણ છે, ે સામા ર તે સ લકોનથી
લેવાતા સ કટ અથવા ઘટકોને વો ેજ ર ુલેટર કહ વામ આવે છે.
બનેલા હોય છે. - ઝેનર ડાયોડમ પણ બે ટ મનલ (એનોડ અને ક થોડ)
નયમન પ રબળ
હોય છે.
લોડ કરંટમ ભ તા માટ સતત ડ સી આઉટ ુટ વો ેજ ળવવા માટ - ભૌ તક દ ખાવમ , ઝેનર ડાયોડ્સ અને સામા ડાયોડ્સ એકસરખા
પાવર સ લાયની મતાને લોડ ર ુલેશન તર ક ઓળખવામ આવે છે. પાવર દ ખાય છે.
સ લાય ું લોડ નયમન સામા ર તે ટકાવાર તર ક આપવામ આવે છે.
- ર ફાયર ડાયોડ્સની ેમ, ઝેનર ડાયોડ્સ પણ કાચ, લા ક અને
લોડ નયમન પ રબળ % = x 100 મેટલ ક સ ગ સાથે ઉપલ છે.
, - શર ર પર એનોડ અને ક થોડ ચ ત કરવાની તકનીક ઝેનર અને
ર ફાયર ડાયોડ્સ બંને માટ સમાન છે.
VNL = DC આઉટ ુટ કોઈ લોડ અથવા ઓપ સ કટ પર અને
- ઝેનરને ર ફાયર ડાયોડ્સની ેમ ઓ મીટર વડ પર ણ કર શકાય
V = DC આઉટ ુટ ર ડ ૂણ લોડ પર. એ ન ધ ું ઈએ ક લોડ
FL છે.
ર ુલેશન ફ ર ની ટકાવાર ઓછ કરો, વૉ ેજ ર ુલેશન
વ ુ સા ં છે. - ઝેનરને સામા ડાયોડની ેમ વહનમ ફોરવડ -બાય ડ થવા માટ
લગભગ સમાન વો ેજની જ ર પડ છે.
ઉદાહરણ: પાવર સ લાય ું ડ સી આઉટ ુટ નો-લોડ પર 12 વો અને
ફુલ લોડ પર 11 વો છે. ફગ 2 લા ણક ઝેનર ડાયોડની વહન લા ણકતાઓ દશ વે છે. ઝેનરમ
કૃ ત અને ભાર ડો પગને કારણે, તેની લા ણકતાઓ ર ફાયર ડાયોડની
% લોડ નયમન= x 100 = 8.33%
ુલનામ અલગ છે.
યવહારમ સારા વીજ ુરાવા ું લોડ નયમન 0.1% કરતા ઓછું હો ું ઈએ.

ઇન ુટ AC લેવલમ ભ તા માટ ડ સી આઉટ ુટ વો ેજ ું નયમન લાઇન
ર ુલેશન તર ક ઓળખવામ આવે છે. આગળના એકમોમ આની ચચ
કરવામ આવી છે.
ઝેનર ડાયોડ

પાવર સ લાયમ ડ સી આઉટ ુટ વો ેજ (આઉટ ુટ વો ેજને સતત
રાખવા) ું નયમન કરવાની સૌથી સરળ ર તોમ ની એક ઝેનર ડાયોડનો
ઉપયોગ કર ને છે. રવસ ેકડાઉન તમ ઝેનર સાથે, ઇન ુટ અને લોડ
ભ તાની િવશાળ ેણી માટ સમ ઝેનર ડાયોડમ વો ેજ ર રહ છે.

આ ુણધમ ને કારણે, ઝેનર ડાયોડને વો ેજ ર ુલેટર અથવા વો ેજ
ર ફર સ ડાયોડ તર ક પણ ઓળખવામ આવે છે. ફગ 1 ઝેનર ડાયોડ્સ
માટ વપરા ું તીક બતાવે છે.

ન ધ કરો ક , ઝેનર ડાયોડ ર ફાયર ડાયોડ તર ક કામ કર છે ાર ફોરવડ
બાય ડ હોય છે. રવસ -બાય ડ હોય ાર તે ર ફાયર ડાયોડ તર ક પણ
વત છે, ુધી તેની આજુબાજુનો વો ેજ ેકડાઉન વો ેજ ુધી પહ ચે
છે. ફગ 2 મ થી ઈ શકાય છે તેમ, ેક ડાઉન વો ેજ, ેને ઝેનર વો ેજ
પણ કહ વાય છે ુધી રવસ -બાય ડ વો ેજમ વધારો થવા છત રવસ
ર ફાયર ડાયોડ અને ઝેનર ડાયોડ વ ેનો તફાવત નીચે ૂ ચબ છે; -
અથવા લક જ વાહ લગભગ ન વો અને ર રહ છે. પરં ુ, એકવાર
સામા ર ફાયર ડાયોડ્સની ુલનામ , ઝેનર ડાયોડ્સ ભાર ડોપેડ છે.
ઝેનર ેકડાઉન વો ેજ પર પહ ચી ગયા પછ , ડાયોડ કરંટ ઝડપથી વધવા
- સામા ડાયોડ્સથી િવપર ત ે ેકડાઉન ે મ કામ કરતા નથી, લાગે છે અને ઝેનર અચાનક વહન કરવા ું શ કર છે. સામા ર ફાયર
ઝેનર ડાયોડ્સ મા ેકડાઉન દ શમ જ કામ કર છે. ડાયોડના ક સામ , એકવાર ેક ડાઉન વો ેજ ડાયોડ ુધી પહ ચી ય

- સામા ર ફાયર ડાયોડ્સનો ઉપયોગ ફોરવડ -બાય ડ કંડ શનમ
થાય છે, ાર ઝેનર હંમેશા રવસ બાય ડ ક ડ શનમ વપરાય છે.

CG & M : R&ACT : (NSQF - સંશો ધત 2022) - અ યાસ 1.4.14 - 20 માટ સંબં ધત સ ત 73