Page 203 - R&AC - 1st Year TT Gujarati

સમીકરર્ દ્ારા કાપલી શોધવાનું સૂત્; કાપલીનું

સ્ટેિર પર િડપ, પરંતુ રોિર પર અસરકારક િડપ સ્સ્લપના % ઘિાડ્ા
પછી િાઇલ ઓછી છે. એિલે કે ્બે પોલ મોિર માિે તે 2850 r.p.m. હોઈ જ્યારે Ns - સ્ટેિર પર ચું્બકી્ય ક્ષેત્ની ગતત ફરતી (સિસક્ોનસ િડપ)
શકે છે Nr - રોિર ગતત અર્વા અસરકારક ગતત

ચાર ધ્ુવો મોિર માિે તે હોઈ શકે છે એસ - સ્સ્લપ
રોિર જે િડપે ફરે છે તેને મોિરની રોિર િડપ 1425 rpm કહેવા્ય છે. દા.ત. 4 ધ્ુવો મોિર માિે, રોિરની ગતત સૂત્ર્ી 1425 r.p.m છે,
સ્ટેિર (સિસક્ોનસ) સ્પીડ અને વાસ્તવવક રોિર સ્પીડ વચ્ેના તફાવતને
સ્સ્લપ કહેવામાં આવે છે. સ્સ્લપ સ્પીડ એ r.p.m ની સંખ્યા છે જેના દ્ારા
રોિર સતત ફરતા ચું્બકી્ય ક્ષેત્ની પાછળ પડે છે.

એસી અનરે િીસી મોટર વચ્રેનો તફયાવત

રિ.
એસી મોટર િીસી મોટર
નયા

એસી મોિરને ઇલેક્ટટ્ીક મોિર તરીકે વ્્યાખ્યાળ્યત કરી ડીસી મોિર એ રોિેિરી ઇલેક્ક્ટટ્ક મોિર પર્ છે જે ડીસી પ્રવાહને ્યાંવત્ક
1
શકા્ય છે જે એસી પ્રવાહ દ્ારા ચલાવવામાં આવે છે ઊજા્થમાં રૂપાંતરરત કરે છે.

એસી મોિસ્થ મુખ્યત્વે ્બે પ્રકારની હો્ય છે ડીસી મોિસ્થ પર્ ્બે પ્રકારની

2 a એક સિસક્નસ મોિર a પીંછીઓ સાર્ે ડીસી મોિર
b ઇન્દડક્શન મોિર b રિશ વવના ડીસી મોિર

ડીસી મોિસ્થ ત્ારે જ ચાલશે જ્યારે ડીસી સપ્લા્ય આપવામાં આવે, ડીસી
3 AC મોિસ્થમાં કમ્યુિેિર અને રિશ ગેરહાજર છે. સીરીિ મોિરના રકસ્સામાં મોિર એસી સપ્લા્ય સાર્ે ચાલી શકે છે પરંતુ
શન્ મોિસ્થ એસી મોિર પર ક્યારે્ય ચાલતી નર્ી

એસી મોિસ્થ સિસગલ ફેિ અને થ્રી ફેિ સપ્લા્ય ્બંને પર
4 DC મોિસ્થમાં કોમ્યુિેિર અને કા્બ્થન રિશ હાજર હો્ય છે
ચાલી શકે છે.

ત્ર્ ત્બક્ાની એસી મોિર સ્વ-પ્રારંભ ર્ા્ય છે પરંતુ
5 ડીસી મોિસ્થ હંમેશા સ્વ-પ્રારંભભક હો્ય છે.
સિસગલ-ફેિ એસી મોિરને પ્રારંભભક પદ્ધતતની જરૂર હો્ય છે

AC મોિસ્થમાં જ્યારે ચું્બકી્ય ક્ષેત્ ફરતું હો્ય ત્ારે આમમેચર
6 ડીસી મોિસ્થ આમમેચર ફરે છે જ્યારે ચું્બકી્ય ક્ષેત્ સ્થિર રહે છે.
એ સ્ટેશન હો્ય છે.

7 AC મોિસ્થમાં ત્ર્ ઇનપુિ િર્મનલ (RYB) હાજર છે. ડીસી મોિરમાં ્બે ઇનપુિ િર્મનલ (+ve અને –ve) હાજર છે.

એસી મોિરની િડપ રિીક્વન્સીમાં ફેરફાર કરીને ્બદલી ડીસીના રકસ્સામાં મોિરની ગતતને આમમેચર વવન્ન્દડગ કરંિ ્બદલીને નન્યંવત્ત
8
શકા્ય છે કરી શકા્ય છે.

CG & M : R&ACT : (NSQF - સંશોધિત 2022) - અભ્્યયાસ 1.10.61 & 62 મયાટે સંબંધિત સસદ્ધધાંત 183