Page 201 - R&AC - 1st Year TT Gujarati
P. 201
CG&M અભ્્યયાસ 1.10.61 & 62 મયાટે સંબંધિત સસદ્ધધાંત
R&ACT -કોમ્પ્રેસર અનરે મોટસ્સ
વવવવિ પ્કયારનયા ન્સગલ-ફેઝ મોટસ્સની ઓળખ અનરે એપ્પ્લકેશન ( Identification & application of
different types of single phase motors)
ઉદ્રેશ્્યો: આ પાઠના અંતે તમે સક્ષમ ર્શો
• RAC ક્રેત્ોમધાં ઉિં્યોગમધાં લરેવયાતી ન્સગલ-ફેઝ મોટરનું વણ્સન
• ન્સગલ-ફેઝ મોટરનો અલગ ભયાગ
• વવવવિ ભયાગનું કયા્ય્સ
• ન્સગલ-ફેઝ મોટરનો ઉિં્યોગ
• વવવવિ પ્કયારની ન્સગલ-ફેઝ મોટર
• મોટસ્સની ઝિિં/r.p.m.
મૂળભૂત રીતે, સિસગલ ફેિ મોિર સિસગલ ફેિ સપ્લા્ય એિલે કે 200-240 2 કેિંરેસસટર સ્ટયાટ્સ (મોટર):કેપેશ્સિર સ્ટાિ્થ ઇન્દડક્શન મોિરનું ્બાંધકામ
વોલ્ટ દ્ારા ચલાવવામાં આવે છે. મુખ્યત્વે RAC ક્ષેત્ોમાં મહત્તમ ઇન્દડક્શન વસ્પ્લિ ફેિ ઇન્દડક્શન મોિર જેવું જ છે. તે શ્સવા્ય કે આકૃતતમાં
મોિરનો ઉપ્યોગ ર્ા્ય છે. ઇન્દડક્શન મોિર તેના નામ મેળવે છે કારર્ કે ્બતાવ્્યા પ્રમાર્ે સ્ટાિ્થ કેપેશ્સિર પ્રારંભભક વવન્ન્દડગ સાર્ે રિેર્ીમાં
રોિરમાં સપ્લા્યનો કોઈ ્બહારનો સ્તોત નર્ી. સ્ટેિરમાં ફરતું ચું્બકી્ય ક્ષેત્ થિાવપત ર્્યેલ છે. તેર્ી, પ્રારંભભક વવન્ન્દડગ સાર્ે રિેર્ીમાં જોડા્યેલ
્બનાવે છે અને તેર્ી જ રોિર ઇલેક્ટટ્ોમેગ્ેટિક ઇન્દડક્શન દ્ારા ફરે છે. કેપેશ્સિર શરૂ ર્વાને કારર્ે પ્રારંભભક િોક્થ ખૂ્બ વધારે છે. જ્યારે રોિર
મોિરના ્બે ભાગ છે એિલે કે રોિર અને સ્ટેિર તેની રેિેડ સ્પીડના 75% સુધી પહોંચે છે, ત્ારે સેન્ટ્ીફ્ુગલ સ્સ્વચ કરો
અર્વા સ્ટાર્ટિગ સાર્ે સ્ટાર્ટિગ વવન્ન્દડગને રડસકનેક્ટ કરો અર્વા રરલે
સ્થિર ભાગ સ્ટેિર છે અને ફરતો ભાગ રોિર છે. સ્ટેિરમાં વવન્ન્દડગના ્બે સેિ શરૂઆતના કેપેશ્સિર સાર્ે સ્ટાર્ટિગ વવન્ન્દડગને રડસ્નેક્ટ કરો. પછી
પોતાને શરૂ કરવા માિે જરૂરી છે, એિલે કે મુખ્ય અર્વા ચાલતું વવન્ન્દડગ અને મોિર માત્ વવન્ન્દડગ પર ચાલે છે. આ પ્રકારની કોમ્પ્રેસર મોિર મુખ્યત્વે
પ્રારંભભક અર્વા સહા્યક વવન્ન્દડગ. ડીપ રિીિરમાં વપરા્ય છે.
તુલનાત્મક રીતે જાડા વા્યર અને સ્ટાર્ટિગર્ી ્બનેલું મુખ્ય અર્વા ચાલતું
વવન્ન્દડગ અર્વા પાતળા વા્યરર્ી ્બનેલું સહા્યક વવન્ન્દડગ, જેર્ી સ્ટાર્ટિગ
વવન્ન્દડગનો પ્રતતકાર રનિનગ વવન્ન્દડગ કરતાં વધુ હો્ય.
સામાન્ય રીતે ઉપ્યોગમાં લેવાતા સિસગલ-ફેિ મોિસ્થના પ્રકાર;
1 વસ્પ્લિ ફેિ મોિર (RSIR)
2 કેપેશ્સિર સ્ટાિ્થ (CSIR)
3 કેપેશ્સિર સ્ટાિ્થ એન્દડ રન (CSR)
4 કા્યમી કેપેશ્સિર અર્વા કેપેશ્સિર રન ઇન્દડક્શન મોિર (PSC)
5 રેઝિસ્ટન્સ સ્ટાિ્થ કેપેશ્સિર રન મોિર (RSCR)
6 શેડેડ પોલ મોિર
1 વસ્પ્લટ ફેઝ મોટર (RSIR):મૂળભૂત રીતે, આ મોિરનો ઉપ્યોગ નાના 3 કેિંરેસસટર સ્ટયાટ્સ એ્ડિિ રન મોટર (CSR):કેપેશ્સિર સ્ટાિ્થ ઇન્દડક્શન
ઘરેલુ રિીિરમાં ર્ા્ય છે. મોિર શરૂ કરવા માિે ઓછા સ્ટાર્ટિગ િોક્થ ની મોિરનું ્બાંધકામ કેપેશ્સિર સ્ટાિ્થ ઇન્દડક્શન મોિર જેવું જ છે, અપવાદ
જરૂર પડે છે. જ્યારે સ્ટેિરને સિસગલ ફેિ સપ્લા્ય આપવામાં આવે છે, શ્સવા્ય કે આકૃતતમાં ્બતાવ્્યા પ્રમાર્ે ચાલુ વવન્ન્દડગ સાર્ે રિેર્ીમાં
ત્ારે સ્ટેિરમાં ફરતું ચું્બકી્ય (ક્ષેત્ ્બનાવે છે). ચાલી રહેલા વવન્ન્દડગમાં ચાલતું કેપેશ્સિર ઇન્સ્ટોલ કરેલું છે. કેપેશ્સિર સ્ટાિ્થ ઇન્દડક્શન
વત્થમાન પ્રવાહ પ્રારંભભક વવન્ન્દડગમાં વત્થમાન પ્રવાહને આશરે 30 વવદ્ુત મોિરનું સંચાલન કેપેશ્સિર સ્ટાિ્થ અને વસ્પ્લિ ફેિ ઇન્દડક્શન
રડગ્ીર્ી પાછળ રાખે છે. ્બે વવન્ન્દડગ્સમાં વહેતો પ્રવાહ ત્બક્ાની ્બહાર મોિર કરતા અલગ છે કે પ્રારંભભક વવન્ન્દડગ હંમેશા સર્કિમાં રહે છે.
30 રડગ્ી હોવાર્ી એક ્બીજાને ્બે ત્બક્ાની અસર આપવા માિે મોિરનો શરુઆતનો સમ્ય, શરુઆત અને ચાલી રહેલ કેપેશ્સિર
સિસગલ ફેિ વવભાશ્જત કરવામાં આવે છે અને સ્ટેિરમાં એક ફરતું ક્ષેત્ ્બંને શરુઆતના વવન્ન્દડગ સાર્ે રિેર્ીમાં સર્કિમાં હો્ય છે, તેર્ી ્બંને
સેિ કરવામાં આવે છે જે પ્રારંભભક િોક્થ ઉત્પન્ન કરે છે. જ્યારે મોિરની કેપેશ્સિરની ક્ષમતા શરૂઆતના સમ્યગાળા દરતમ્યાન ઉપ્યોગમાં
સ્પીડ તેની રેિેડ સ્પીડના 75% જેિલી વધી જા્ય છે ત્ારે સેન્ટ્ીફ્ુગલ લેવા્ય છે. જ્યારે રોિર તેની રેિેડ સ્પીડ રરલેના 75% સુધી પહોંચે ત્ારે
સ્વીચ અર્વા રરલે શરૂઆતના વવન્ન્દડગને રડસ્નેક્ટ કરે છે, ત્ારે મોિર સર્કિમાંર્ી પ્રારંભભક કેપેશ્સિરને રડસ્નેક્ટ કરો. પછી મોિર ચાલુ
માત્ વવન્ન્દડગ ચલાવીને સતત ચાલે છે.
રહે છે અને વવન્ન્દડગ શરૂ ર્ા્ય છે. ચાલી રહેલ કેપેશ્સિરનું કા્ય્થ પાવર
ફેક્ટરને સુધારવાનું છે. આ પ્રકારની કોમ્પ્રેસર મોિરનો ઉપ્યોગ એર
કન્દડીશનરમાં ર્ા્ય છે.
181
