Page 94 - Electrician - 1st Year - TT - Punjabi
P. 94
ਤਾਕਤ (Power) ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸੰਬੰਭਿਤ ਭਸਿਾਂਤ 1.3.33
ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ੀਅਨ (Electrician) - ਬੇਭਸਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਪ੍ਰੈਕਭਟਸ
ਭਵ੍ੋਿ ਦੇ ਭਨਯਮ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਕਸਮਾਂ ਦੇ ੍ੋਿਕ (Laws of resistance and various types of resistors)
ਉਦੇਸ਼: ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਿੋਗੇ
• ਪ੍ਰਤੀ੍ੋਿ ਦੇ ਭਨਯਮਾਂ ਨੂੰ ਭਬਆਨ ਕ੍ੋ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੱਗ੍ੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ੍ੋਿ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕ੍ੋ
• ਇੱਕ ਕੰਡਕਟ੍ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ੍ੋਿ ਅਤੇ ਭਵਆਸ ਭਵਚਕਾ੍ ਸਬੰਿ ਦੱਸੋ
• ਭਦੱਤੇ ਗਏ ਡੇਟਾ (ਅ੍ਿਾਤ, ਮਾਪ ਆਭਦ) ਤੋਂ ਇੱਕ ਕੰਡਕਟ੍ ਦੇ ਭਵ੍ੋਿ ਅਤੇ ਭਵਆਸ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕ੍ੋ
• ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਕਸਮਾਂ ਦੇ ੍ੋਿਕਾਂ ਦੀ ਭਵਆਭਖਆ ਕ੍ੋ।
ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਵਨਯਮ: ਇੱਕ ਕੰਡਕ੍ਰ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪਰਿਤੀਰੋਧਕ
R ਹੇਠਾਂ ਵਦੱਤੇ ਕਾਰਕਾਂ ‘ਤੇ ਵਨਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
• ਕੰਡਕ੍ਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਇਸਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਵਸੱਧਾ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਖਾਸ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਇਕਾਈ ਓਮ ਮੀ੍ਰ (Ωm) ਹੈ।
• ਕੰਡਕ੍ਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਇਸਦੇ ਅੰਤਰ-ਵਿਭਾਗੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਉਲ੍ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੱਗ੍ੀਆਂ ਦੇ ਭਵ੍ੋਿ ਦੀ ਤੁਲਨਾ: ਵਚੱਤਰ 2 ਵਬਜਲੀ ਦੇ
ਅਨੁਪਾਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਚਾਲਕ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਿਧੇਰੇ ਮਹੱਤਿਪੂਰਨ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਦਾ ਕੁਝ ਸਾਪੇਵਖਕ
• ਕੰਡਕ੍ਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਉਸ ਸਮੱਗਰੀ ‘ਤੇ ਵਨਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਵਜਸ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਵਦੰਦਾ ਹੈ। ਵਦਖਾਏ ਗਏ ਸਾਰੇ ਕੰਡਕ੍ਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕੋ ਵਜਹਾ ਕਰਾਸ-
ਇਹ ਬਣਾਇਆ ਵਗਆ ਹੈ। ਸੈਕਸ਼ਨਲ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਇੱਕੋ ਮਾਤਰਾ ਹੈ। ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਤਾਰ
ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਵਕ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਤਾਰ ਿੋੜਹਿੀ ਛੋ੍ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ
• ਇਹ ਕੰਡਕ੍ਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਿੀ ਵਨਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਵਫਲਹਾਲ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਦੀ ਤਾਰ ਅਜੇ ਿੀ ਛੋ੍ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਤਾਰ ਸ੍ੀਲ ਦੀ
ਆਖਰੀ ਕਾਰਕ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਵਹ ਸਕਦੇ ਤਾਰ ਨਾਲੋਂ 5 ਗੁਣਾ ਵਜ਼ਆਦਾ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹਾਂ
ਵਜੱਿੇ ρ’ (rho - ਯੂਨਾਨੀ ਿਰਣਮਾਲਾ) - ਕੰਡਕ੍ਰ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ
ਪਰਿਵਕਰਤੀ ‘ਤੇ ਵਨਰਭਰ ਕਰਦਾ ਇੱਕ ਸਵਿਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਇਸਦੇ ਖਾਸ
ਪ੍ਰਤੀ੍ੋਿ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀ੍ੋਿਕਤਾ ਿਜੋਂ ਜਾਵਣਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਲੰਬਾਈ ਇੱਕ ਮੀ੍ਰ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤਰਫਲ, ‘a’ = 1 m , ਤਾਂ R = r.
2
ਇਸ ਲਈ, ਵਕਸੇ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਖਾਸ ਪਰਿਤੀਰੋਧ ਨੂੰ ‘ਉਸ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਇੱਕ
ਮੀ੍ਰ ਘਣ ਦੇ ਉਲ੍ ਵਚਹਵਰਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਰੋਧ’ ਿਜੋਂ ਪਵਰਭਾਵਸ਼ਤ
ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। (ਜਾਂ, ਕਈ ਿਾਰ, ਯੂਵਨ੍ ਘਣ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਵਕਉਂਵਕ ਿੱਖ-ਿੱਖ ਧਾਤਾਂ ਦੀਆਂ ਿੱਖੋ-ਿੱਖਰੇ ਸੰਚਾਲਨ ਰੇਵ੍ੰਗਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ
ਸੈਂ੍ੀਮੀ੍ਰ ਘਣ ਵਿੱਚ ਵਲਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) (ਵਚੱਤਰ 1) ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਿੱਖ-ਿੱਖ ਪਰਿਤੀਰੋਧ ਰੇਵ੍ੰਗਾਂ ਿੀ ਹੋਣੀਆਂ
ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਇਲੈਕਵ੍ਰਿਕ ਸਰਕ੍ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਧਾਤੂ ਦੇ ਇੱਕ
ਵਮਆਰੀ ੍ੁਕੜੇ ਨਾਲ ਪਰਿਯੋਗ ਕਰਕੇ ਿੱਖ-ਿੱਖ ਧਾਤਾਂ ਦੇ ਪਰਿਤੀਰੋਧ
ਰੇਵ੍ੰਗਾਂ ਨੂੰ ਲੱਵਭਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਇੱਕ ਆਮ ਧਾਤੂ ਦੇ
ਇੱਕ ੍ੁਕੜੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਮਆਰੀ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕੱ੍ਦੇ ਹੋ, ਅਤੇ ਵਫਰ ਉਹਨਾਂ
੍ੁਕਵੜਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੈ੍ਰੀ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹੋ, ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਦੇਖੋਗੇ ਵਕ
ਿੱਖ-ਿੱਖ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕਰੰ੍ ਿਵਹ ਜਾਿੇਗਾ। (ਵਚੱਤਰ 3)
74
