Page 286 - Electronic Mechanic - 1st Year - TT - Marathi

जेव्ा टेन्स्टंग शजगमध्े चांगला SCR ठे वला जातो (SCRच्ा जागी शठपके 2 जर न्विच S2 ला AC पोशझििनवर ठे वला असेल, म्िजे, B कं शििन मध्े
दि्थशवल्ाप्रमािे) सशक्थ ट खाली शदल्ाप्रमािे काय्थ के ले पाशहजे; असेल, तर S3 जोपययंत न्विच दाबला जाईल तोपययंतच लॅम् चमकला
पाशहजे. न्विच पोशझििन B ट्रासिफरॉम्थरच्ा सेकं िरी बाजूने एसीला फीि
1 जेव्ा मेसि परॉवर चालू असतो आशि S2 DC कं शििन मध्े असतो,
तेव्ा S3 न्विच दाबताच लॅम् चमकू लागतो. S3 सोिल्ावरही, लॅम् करण्ािी संबंशधत आहे.
सतत चमकत राशहला पाशहजे. या कं शििन मध्े , S4 न्विच एकदा वरील 1 आशि 2 ची कारिे संवादात्मक चचा्थ म्िून चचा्थ करण्ासाठी
दाबल्ास आशि सोिल्ास SCR चालिे र्ांबवते आशि त्यामुळे लॅम् प्रशिक्षक नी के ली पाशहजे. ओपन शकं वा िरॉटटेि SCR तपासल्ावर शिक्षकाने
चमकिे र्ांबतो. वरील स्टेप्स च्ा पररिामांवर देखील चचा्थ के ली पाशहजे.

सरॉनलर् स्टेट ररले (Solid State Relay)
उनदिष्े : या धड्ाच्ा िेवटी तुम्ी सक्षम व्ाल

• सरॉनलर् स्टेट ररलेचे कन्स्ट् क्शि आनि काय्ड स्ष् करा
• यांनत्रक ररले आनि सरॉनलर् स्टेट ररले वरील फायदा आनि तपोटे स्ष् करा.
सरॉलीर् - स्टेट ररले ऑपरेशि
सरॉशलि-स्टेट ररले (SSR)एक इलेक्ट्ररॉशनक न्विशचंग शिव्ाइस आहे जे n- शसंगल MOSFET वर आधाररत SSR, शकं वा पॅरलल अॅरेमधील मन्ल्पल
टाइप आशि p- टाइप जंक्शसिवर एक लहान एसिटन्थल व्ोल्ेज अप्ाइि MOSFETs, DC लोिसाठी चांगले काय्थ करू िकतात.
के ल्ावर कण्डक्शन स्टेट बदलते. SSR मध्े एक सेसिर असतो जो योग्य MOSFET मध्े अंगभूत सब्सट्रेट िायोि असतो जो ररव्स्थ शदिेने चालतो,
इनपुट (कं ट्रोल शसग्नल) ला ररस्रॉसि देतो, एक सरॉशलि-स्टेट इलेक्ट्ररॉशनक म्िून एक MOSFET दोन्ी शदिांना करंट ब्रॉक करू िकत नाही. AC
न्विशचंग शिव्ाइस जे लोि सशक्थ टरीमध्े परॉवर न्विच करते आशि यांशत्रक (बाय शिरेकिनल) ऑपरेिनसाठी दोन MOSFET त्यांच्ा सोस्थ शपन एकत्र
भागांशिवाय हे न्विच ऍन्क्टव् करण्ासाठी कं ट्रोल शसग्नल सक्षम करण्ासाठी बांधून मागे-मागे व्वन्थित के ले जातात. त्यांच्ा ि्रेन शपन आउटपुटच्ा दोन्ी
एक कपशलंग यंत्रिा असते. ररलेचा वापर AC शकं वा DC ला लोिवर न्विच बाजूला जोिलेल्ा असतात. ररले बंद असताना करंट ब्रॉक करण्ासाठी
करण्ासाठी के ला जाऊ िकतो. हे इलेक्ट्रोमेकॅ शनकल ररले सारखेच काय्थ सब्सट्रेट िायोि वैकन्पिकररत्या ररव्स्थ बायस असतात. ररले चालू असताना,
करते, परंतु कोितेही हलिारे भाग नाहीत.
करॉमन सोस्थ नेहमी इंस्टंटेशनयस शसग्नल स्तरावर चालत असतो आशि दोन्ी
सरॉशलि-स्टेट ररले हे र्ायररस्टस्थ आशि ट्रान््झझिस्टरसह सेमीकं िक्टर पदार्ायंचे गेट्स फोटो-िायोिद्ारे सोस्थ च्ा ररलेटीव् बायस परॉशसटीव् असतात.
बनलेले असतात आशि सध्ाचे रेशटंग आहेत जे कमी परॉवर पॅके जेससाठी करॉमन सोस्थ मध्े प्रवेि प्रदान करिे करॉमन आहे जेिेकरुन DC लोि न्विच
काही मायक्रोअँपपासून ते हायपरॉवर पॅके जेससाठी सुमारे िंभर amps पययंत के ल्ास मन्ल्पल MOSFETs पॅरलल वायि्थ के ले जाऊ िकतात. कं ट्रोल
शवस्तारतात. त्यांच्ाकिे अत्यंत स्ीिवान न्विशचंग स्ीि करॉमनत: 1 ते 100 इनपुट काढू न टाकल्ावर MOSFET च्ा टन्थ-ऑफला स्ीि देण्ासाठी
नॅनोसेकं द दरम्ान असते आशि करॉन्ॅक्ट पोिाखांमुळे सहज प्रभाशवत होत सहसा नेटवक्थ प्रदान के ले जाते.
नाही. सरॉशलि-स्टेट ररलेमध्े अनेक कमतरता आहेत:
इलेक्ट्रोमेकॅ शनकल इंस्टमेन् वर सरॉशलि-स्टेट SCR शकं वा TRIAC ररलेचा एक
ट्रु
1. इलेक्ट्रोमेकॅ शनकल ररलेच्ा तुलनेत ते सहजपिे खराब होते.
महत्ताचा फायदा म्िजे AC सशक्थ ट फक्त िून्य लोि करंटच्ा परॉइंट वर
2. मया्थशदत न्विशचंग व्वथिा (SPST न्विशचंग); उच्च "ऑन " रेशसस्टसि मुळे उघिण्ाची नैसशग्थक प्रवृत्ी. कारि SCR आशि TRIAC thyristors आहेत,
बारीक ट्ूशनंगची आवश्यकता. AC करंट थ्ेिोल्ड व्ॅल्ू (होन्ल्डंग करंट) च्ा खाली येईपययंत LED िीएनशज्थझि
झिाल्ानंतर त्यांचे inherent शहस्टेरेशसस सशक्थ ट सातत्य राखते. व्ावहाररक
कपनलंग
भाषेत याचा अर््थ असा आहे की साइन वेव् शपकच्ा मध्भागी सशक्थ ट
दोन सशक्थ ट्समध्े गॅल्व्ॅशनक आसोलेिन प्रदान करिारे कं ट्र ोल शसग्नल कधीही व्त्यय आििार नाही. भरीव इंिक्टसि असलेल्ा सशक्थ टमध्े अिा
कन््रोल सशक्थ टिी जोिले जािे आवश्यक आहे.
अकाली व्त्ययांमुळे इंिक्टसिभोवती अचानक चुंबकीय क्षेत्र कोसळल्ामुळे
अनेक SSR ऑशटिकल कपशलंग वापरतात. कं ट्रोल व्ोल्ेज अंतग्थत एलईिीला करॉमनतः मोठ्ा व्ोल्ेज स्ाइसि तयार होतात. हे SCR शकं वा TRIAC
परॉवर देते जे फोटो-सेसिेटीव् िायोि (फोटो-व्ोल्ेइक) प्रकाशित करते द्ारे ब्ोकन सशक्थ टमध्े होिार नाही. या वैशिष्ट्ाला झिीरो -क्ररॉसओव्र
आशि न्विच करते; लोि न्विच करण्ासाठी िायोि करंट बॅक-टू - बॅक न्विशचंग म्ितात.
र्ायररस्टर, SCR शकं वा MOSFET चालू करतो. ऑशटिकल कपशलंग कं ट्रोल SSR मध्े आवश्यक ऍन्क्टव् इनपुट व्ोल्ेज, करंट, आउटपुट व्ोल्ेज
सशक्थ टला लोिपासून इलेन्क्ट्रकली आयसोलेट ठे वण्ाची परवानगी देते.
आशि करंट, मग ते एसी शकं वा िीसी असो, व्ोल्ेज ि्र रॉप शकं वा आउटपुट
करंटवर पररिाम करिारे रेशसस्टसि, र्म्थल रेशझिस्टसि आशि सुरशक्षत
ऑपरेशटंग एररयासाठी र्म्थल आशि इलेन्क्ट्र कल पॅरामीटस्थसह अनेक
पॅरामीटस्थद्ारे वैशिष्ट्ीकृ त के ले जाते ( उदा., मोठ्ा प्रवाहांना वारंवार न्विच
करताना र्म्थल रेशझिस्टसिनुसार कमी करिे).
266 E & H : इलेक्ट् रॉनिक्स मेकॅ निक (NSQF -उजळिी 2022) ररलेटेर् थेअरी एक्सरसाईस 1.10.96 & 97