Page 305 - Electrician - 1st Year - TT - Marathi

शक्ति (Power) एक्सरसाईस साठी संबंधित धिअरी 1.12.98
इलेक्ट्रि धशयन (Electrician) - ट्रि ान्सफॉर््मर

ट्रि ान्सफॉर््मर - तत्त् - वर्गीकरण - EMF इक्े शन (Transformer - Principle - Classification
- EMF Equation)

उधदिष्े: या धड्ाच्ा शेवटी तुम्ी सक्षम व्ाल.
• ट्रि ान्सफॉर््मर सर्जावून सांर्ा
• ट्ू वाइंधिंर् ट्रि ान्सफॉर््मरची रचना स्पष् करा.

जनरेट्र: आकृ ती 1b दाखवलेली आहे. याला शेल प्रकार रचना असे म्णतात.
ट्रान्सफॉम्मर हे एक कॉनस्टंट इलेक््रीकल उपकरण आहे जे फ्रिक्े न्सी आफ्ण येथे दरोन वाईड्ीटंग एकावर एक करोअरवर बसवलेल्ा असतात. कमी
पॉवर न बदलता इलेक््रीकल उजा्म एका सफ्क्म टमधून दुसऱ्या सफ्क्म टमध्े व्रोल्ेजच्ा वाईड्ीटंगवर अफ्धक व्रोल्ेजचे वाईड्ीटंग करोअर वर जवळ
ट्रान्सफर करते. बसफ्वले जाते. लरो-व्रोल्ेज वाईड्ीटंग स्ीलच्ा जवळ व्थित असते. ही
थ्ी-फे ज फ्सटंक्रोनस जनरेटर मरोठ्ा प्रमाणात वीज फ्नमा्मण करण्ासाठी व्यवथिा इलेव्क््रकल इन्सुलेटच्ा दृफ्टिकरोनातून श्ेयस्कर आहे. फ्वद् तीय
वापरला जातरो. ज्ा व्रोल्ेज स्तराटंवर ही उजा्म फ्नमा्मण हरोते ती सामान्यत: 11 दृफ्टिकरोनातून दरोन्ी रचनाटंमध्े फारसा फरक नाही.
kV ते 22 kV या श्ेणीत असते. इलेक््रीकल उजा्म जनरेफ्टटंग स्ेशनपासून लॅफ्मनेशन फ्सफ्लकॉन स्ील या पासून लॅफ्मनेटेड् करोअर तयार करतात.
बर् याच अटंतरावर पुरफ्वली जाते. तयार के लेली उजा्म थेट प्रसाररत करणे बहुतेक लॅफ्मनेफ्टटंग मटेरीअलमध्े अटंदाजे फ्मश् धातुचे प्रमाण 3% फ्सफ्लकॉन
शक्य आहे, परटंतु यामुळे पॉवर लॉस आफ्ण व्रोल्ेज ड््र ॉप हरोतरो. आफ्ण 97% आयन्म असते. फ्सफ्लकॉन मटेरीअलमुळे मॅग्ेटीक लॉस कमी
ट्रान्सफ्मशन व्रोल्ेज 400 KV स्तरापययंत बदलतात. पॉवर ट्रान्सफॉम्मरमुळे हरोतात. फ्वशेषतः , फ्हस्ेरेफ्सस लॉसेस कमी हरोतात. फ्सफ्लकॉन मटेरीअलला
हे शक्य झाले आहे. ररसीव्व्टंग एटं ड्वर हे उच्च व्रोल्ेज कमी करणे फ्ठसूळ बनवते. फ्ठसूळपणामुळे स्ॅव््पिटंग तयार करताना अड्चण फ्नमा्मण
आवश्यक आहे कारण शेवटी ते 415V वर थ्ी फे ज लरोड् फ्कटं वा 240V वर हरोते.
फ्सटंगल फे ज लरोड्ला सप्ाय करणे आवश्यक आहे. बहुतेक लॅफ्मनेटेड् पदाथ्म करोल्ड-ररोल्ड असतात आफ्ण बहुतेकदा धान्य
ट्रान्सफॉम्मरमुळे पॉवर फ्सस्मच्ा फ्वफ्वध भागाटंना वेगवेगळ्ा व्रोल्ेज फ्कटं वा लरोखटंड्ी स्फफ्टकाटंना ओररएटं ट करण्ासाठी खास अॅफ्नल के ले जाते. हे
स्तराटंवर ऑपरेट करणे शक्य हरोते. ररोफ्लटंगच्ा फ्दशेने फ्लक्सला खूप हाय पफ्म्मअॅफ्बलीटी आफ्ण कमी फ्हस्ेरेफ्सस
देते. ट्रान्सफॉम्मर 50 हट््मझ फ्रिक्े न्सीवर काय्म करण्ासठी लॅफ्मनेची
स्टॅण्डरि॒ सेफ्ी नॉर्म्म: प्रधशक्षणािथींना अधिक तपशीलांसाठी जाड्ी सामान्यतः 0.25 ते 0.27 फ्ममी असते. लॅफ्मनेशन्स एका बाजूला
इंट्रनटॅशनल इलेट्रि रोट्ेक्निकल कधर्शन (IEC - 60076-1) वाफ्न्मश फ्कटं वा कागदाच्ा पातळ थराने लेफ्पत के ले जातात जेणेकरून ते
र्ध्े ट्रि ान्सफॉर््मरशी संबंधित स्टॅण्डरि॒ सेफ्ी नॉर्म्मचा संदर््म एकमेकाटंपासून दू र राहतील.त्मुळे प्रत्ेक लॅफ्मनेशन एक दुसऱ्या पासून
घेण्ास सूधचत के ले जाऊ शकते. लाटंब राहते. प्रथम
कॉइल्स वाईड्ीटंग करुन करोअरवर बसफ्वले जातात. अथा्मत, करोअर फ्कमान
रचना: मुळात आयन्म करोअर रचनेचे दरोन प्रकार आहेत. आकृ ती 1a करोअर
प्रकारचा ट्रान्सफॉम्मर दाखवलेला आहे. त्ामध्े दरोन स्वतटंत्र कॉइल असतात, दरोन फ्वभागाटंमध्े बनफ्वला गेला पाफ्हजे. आकृ ती 1a च्ा करोअर-प्रकार
आयताकृ ती फ्लम्बच्ा दरोन फ्वरुद्ध लेगपैकी प्रत्ेकी एकवर कॉइल असते. ट्रान्सफॉम्मरचे लॅफ्मनेशन (L आफ्ण L) आकाराच्ा लॅफ्मनेशनचे बनलेले असू
शकते, जसे आकृ ती 2a मध्े दाखवले आहे. शेल टाईप ट्रान्सफॉम्मरचा

Fig 1 करोअर साधारणपणे E आफ्ण I आकाराच्ा लॅफ्मनेशनचा बनलेला असतरो
(फ्चत्र 2b).

Fig 2

साधारणपणे, हे आयड्ीयल फ्ड्झाइन नाही. त्ाचा गैरसरोय हा त्ाच्ाशी
सटंबटंफ्धत असलेल्ा फ्लके ज फ्लक्स अफ्धक असण्ाशी आहे. जास्त फ्लके ज
फ्लक्समुळे व्रोल्ेज रेग्ुलेशन फ्बघड्ते. प्रायमरी वाईड्ीटंग द्ारे सेट के लेले
बहुतेक फ्लक्स सेकटं ड्री वाईड्ीटंगशी जरोड्ले जाण्ासाठी करोअरची रचना

285