Page 111 - Electrician 1st Year- TP - Gujarati
P. 111
પાવર (Power) એકસરસાઈઝ 1.4.38
ઇલેક્ટ્રિશિયન (Electrician) - મેગ્ેટિઝમ અને કેપેસિિિ્સ
ધ્રુવો નક્કી કરો અને ચરુંબક પટ્ટીના ક્ેત્રને પ્લોિ કરો (Determine the poles and plot the field of
a magnet bar)
ઉદ્દેિ્યો: આ એક્સરસાઈઝના અંતે, તમે શીખી શકશો
• કાયમી ચરુંબકની પોજિિન નક્કી કરો
• આપેલ ચરુંબકીય પિ્િીના ચરુંબકીય ક્ષેત્રને િ્રેિ કરો
• હોકાયંત્રની િોય અને આયર્ન ફાઇલિંગની મદદથી ચરુંબકીય રેખાઓ િ્રેિ કરો.
જરૂરીયાતો (Requirements)
િૂલ્િ/ઇન્િ્િ્રરુમેન્િ્િ (Tools) (Instruments) • આયર્ન ફાઈલિંગ - 25 gms.
• આયર્ન નખ - 25 gms
• બાર મેગ્ેટ 12 x 6 x 100 mm - 2 Nos.
• હોકાયંત્રની સોય 10 mm વ્યાસ. - 1 No. • એલ્યુમિનિયમ વાયર - a few pieces
• કોપર વાયર - a few pieces
િામગ્રી(Materials) • કોટન થ્રેડ સ્લીવ - a few pieces
• M.S.bar 12 x 6 x 100 m અથવા (બાર • વુડ ચિપ્સ - a small quantity.
મેગ્ેટના કદ પ્રમાણે M.S બાર ઉપલબ્ધ કરાવો) - 1 No. • પેપર પિન - as reqd.
• થ્ેડ (ટેન્શન રહહત) - 1 m.
કાય્યપદ્ધતત (PROCEDURE)
કાય્ય 1: કાયમી બાર ચરુંબકનો ધ્રુવ નક્કી કરો
1 (આકૃતત 1 ) માં બતાવ્યા પ્રમાણે ચુંબકને ટેન્શન રહહત થ્ેડ સાથે
સસ્પેન્ડ કરો.
2 સસ્પેન્ડેડ ચુંબકના ધ્ુવોની દદશાનું અવલોકન કરો.
3 સસ્પેન્ડેડ ચુંબકના મુક્ત છેડા પર પોજિશન N ને ચચહનિત કરો િે
પૃથ્વીની ઉત્તર દદશા તરફ નનદદેશ કરે છે (શોધે છે).
4 પોજિશન ની પુષ્્ટટ આપવા માટે સસ્પેન્ડેડ ચુંબકની સ્થિતતને ફરીથી
દદશામાન કરો.
5 ઓળખાયેલ ધ્ુવને ચુંબકીય હોકાયંત્ર વડે તપાસો.
હોકાયંત્રની િોયને બાર મેગ્ેિના ધ્રુવો પાિે ન લેવી જોઈએ.
કાય્ય 2: આપેલ ચરુંબકકીય પટ્ટીના ચરુંબકકીય માગ્સને િરિેિ કરો
1 (આકૃતત 1) માં બતાવ્યા પ્રમાણે બાર મેગ્ેટના ઉત્તર ધ્ુવને કાગળની 4 (આકૃતત 3) માં બતાવ્યા પ્રમાણે પાતળા કાડ્યબોડ્યની નીચે બાર ચુંબક
નીચે મૂકો. કાગળ પર લોખંડની કેટલીક ફાઇલિલગ છંટકાવ કરો. મૂકો. થોડી લોખંડની ફાઇલિલગ છંટકાવ કરો. આયન્ય ફાઇલિલગને દદશા
2 બધા ખૂણાઓ પર ધીમેધીમે કાગળને ટેપ કરો. ચોક્કસ પેટન્યમાં લક્ી આપવા માટે કાગળને હળવેથી ટેપ કરો અને પેન્્સસલ વડે ચુંબકીય
બની રહેલી રેન્ડમ ફાઇલિલગનું અવલોકન કરો. માગ્યને ટ્રેસ કરો
5 (આકૃતત 4) માં બતાવ્યા પ્રમાણે બાર મેગ્ેટ પર બીજું પાતળું કાડ્ય મૂકો.
3 પેન્્સસલ વડે આયન્ય ફાઈલિલગના ઓદરએન્ેશન સાથે હળવેથી
રેખાઓ દોરો. (આકૃતત 2) માં બતાવ્યા પ્રમાણે બીજા ધ્ુવ માટે પ્રયોગનું જરૂરી િવસ્તારોમાં સોયને સ્થિત કરીને હોકાયંત્રની સોયનો ઉપયોગ
પુનરાવત્યન કરો. કરીને ચુંબકીય રેખાઓ ટ્રેસ કરો.
89
